PokaÅ¼ treÅÄ!

More documents

Recommendations

Info

2. Metody stosowane w biologicznej kontroli jakości środowiska 25 Wiele badań testowych wymaga specjalistycznego wyposażenia i umiejętności. Są one również czasochłonne. Potrzeba stworzenia systemu wskaźników, za pomocą których można oceniać toksyczność próbek, doprowadziła do badań nad łatwymi i niedrogimi testami toksykologicznymi. W testach toksykologicznych oprócz szkodliwego stężenia substancji chemicznej określa się czas ekspozycji potrzebny do wywołania efektu jej oddziaływania wraz z uwzględnieniem czynników fizyczno-chemicznych. Oddziaływanie substancji chemicznej może być bowiem na tyle dyskretne, że w warunkach optymalnych organizm będzie zdolny do utrzymania normalnych funkcji życiowych, efekt zaś indukowany chemicznie może zostać wykryty tylko po zastosowaniu dodatkowego stresu (np. zmiany pH, stężenia tlenu rozpuszczonego czy temperatury). Informacje uzyskane w testach toksykologicznych umożliwiają również prognozowanie efektów toksycznych wywoływanych przez substancje chemiczne w środowisku i mogą stanowić podstawę do oceny ryzyka przez określenie zarówno czynnika chemicznego, jak i warunków ekspozycji (Middle i Falkenberg, 1976; Wangberg i in., 1995; Wester i Vos, 1994). Testy biologiczne umożliwiają również ocenę siły oddziaływania substancji chemicznej lub mieszaniny w porównaniu z działaniem substancji standardowej. Test tego typu wykonuje się w celu scharakteryzowania oddziaływania substancji chemicznej na podstawie stopnia odpowiedzi badanych organizmów, nie po to zaś, by oszacować stężenie substancji, które jest toksyczne dla tych organizmów. Już w 1985 roku Rand i Petrocelli sformułowali aktualne do dziś kryteria przydatności testu, którego procedura i rezultaty powinny: • być ogólnie akceptowane przez kręgi naukowe, • stanowić podstawę do wiarygodnej prognozy działania różnorodnych substancji chemicznych na różne gatunki, • procedury badawcze powinny mieć solidną podstawę statystyczną i powinny być powtarzalne, dając podobne wyniki w różnych laboratoriach, • rezultaty powinny zawierać informacje na temat wpływu szeregu stężeń w rzeczywistym czasie ekspozycji, jak również nadawać się do opisu liczbowego przez graficzną interpolację, analizę statystyczną lub inne dostępne metody oceny ilościowej, • dane powinny być użyteczne do szacowania ryzyka, • test powinien być ekonomiczny, łatwy do wykonania oraz czuły. Obecnie stosowane metody są opracowywane przede wszystkim w celu badania odpowiedzi grupy osobników w obrębie gatunku (test jednogatunkowy). Znacznie mniej uwagi, zapewne z powodu trudności badawczych, poświęca się wpływowi substancji chemicznych na interakcje międzygatunkowe (testy wielogatunkowe) oraz na strukturę i funkcje w różnych ekosystemach (testy ekosystemowe). Biocenozy roślinne i zwierzęce różnią się składem i wrażliwością na substancje toksyczne. Dlatego zwykle w badaniach stosuje się zestaw testów biologicznych, tak by był reprezentowany cały łańcuch troficzny, ukazujący wrażliwość na różnych jego poziomach, nie zaś przez test jednogatunkowy (Keddy i in., 1995).
26 Biologiczne metody oceny skażenia środowiska Niezwykle ważnym elementem umożliwiającym uzyskanie wiarygodnych wyników jest zachowanie naturalnego sposobu wnikania związków toksycznych do organizmu, tj. drogą pokarmową, oddechową lub dermalną. W doświadczeniach toksykologicznych natomiast, zwłaszcza na zwierzętach wyższych, najczęściej stosowanym sposobem wprowadzania substancji toksycznych jest iniekcja (wstrzyknięcie). Obecnie, w toksykologii zwraca się szczególną uwagę na bardziej czułe metody oceny skutków oddziaływania substancji szkodliwych na poziomie fizjologicznym, komórkowym, subkomórkowym i molekularnym organizmów przez tzw. biomarkery. Jednocześnie mogą one być podstawą do wyboru wskaźników narażenia wykorzystywanych w biomonitoringu. Odpowiedź narażonego organizmu (efekt oddziaływania substancji szkodliwej) jest rezultatem zintegrowanego działania zarówno związków chemicznych, jak i wielkości fizycznych, takich jak pH, rozpuszczalność, czas ekspozycji oraz oddziaływań typu antagonizm i synergizm. Dlatego do zalet testów toksykologicznych należą możliwości: • badania wpływu mieszanin na organizmy roślinne i zwierzęce, • prowadzenia badań w warunkach ekspozycji ostrej lub chronicznej, • monitorowania skażenia środowiska i kontrola efektywności procesów oczyszczania środowiska z zanieczyszczeń, • wykrywania organizmów najbardziej wrażliwych, dla których narażenie stwarza największe ryzyko i dzięki temu mogą być wykorzystane w biomonitoringu jako gatunki wskaźnikowe, • zastosowania w badaniach próbek gleb, wód oraz powietrza. Istnieje wiele testów znajdujących zastosowanie w kontroli stopnia zatrucia środowiska (Klein i in., 1997). Na podstawie testów toksykologicznych dokonuje się oceny zagrożenia badanych populacji w zakresie śmiertelności, wzrostu, reprodukcji i zaburzeń czynności fizjologicznych. Dobór metod bioindykacyjnych i rodzaju organizmu jest związany ściśle z charakterem danego środowiska (Peterson i in., 1992; Greene, 1991) (rys. 6). Rys. 6. Schemat doboru metod i przykładowych organizmów testowych w badaniach toksyczności zanieczyszczeń środowiska (Greene, 1991, rysunek zmodyfikowany)
Page 2 and 3: Teodora Małgorzata Traczewska Biol
Page 4: Najbliższym, którzy odeszli
Page 7 and 8: 6 4.1.1. Testy z zastosowaniem orga
Page 10 and 11: Przedmowa Środowisko to według us
Page 12: Przedmowa 11 Składam serdeczne pod
Page 15 and 16: 14 Biologiczne metody oceny skażen
Page 17 and 18: 16 Biologiczne metody oceny skażen
Page 20 and 21: 2. Metody stosowane w biologicznej
Page 54 and 55: 3. Toksykologiczna ocena jakości w
Page 68 and 69: 3.5.1. Rozrodczość Daphnia magna
Page 74 and 75: 4. Badanie toksyczności osadów de
Page 76 and 77:
4. Badanie toksyczności osadów de
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82:
Page 85 and 86:
84 Biologiczne metody oceny skażen
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
100 Biologiczne metody oceny skaże
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 180 and 181:
10. Uwagi końcowe W rezultacie roz
Page 182 and 183:
10. Uwagi końcowe 181 biologicznie
Page 184 and 185:
10. Uwagi końcowe 183 procesach te
Page 186:
10. Uwagi końcowe 185 chwiania hom
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 202 and 203:
Zestawienie przywołanych norm U.S.
Page 204 and 205:
Zestawienie przywołanych norm 203
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Spis tabel Tabela 1. Rodzaje biosen
show all

PokaÅ¼ treÅÄ!

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

PokaÅ¼ treÅÄ!