Pokaż treść!

9. Biomonitoring elementów środowiska naturalnego 143
szenie częstotliwości ruchów skrzeli, a globalnym zjawiskiem jest ich migracja.
W kilku przypadkach zauważono występowanie ryb wokół miejsc zrzutu ścieków.
Pojawienie się ryb było spowodowane prawdopodobnie obfitością pokarmu w postaci
robaków i larw owadów pochodzących ze złóż biologicznych. Ryby jako organizmy
wskaźnikowe mają natomiast tę wadę, że są dosyć kłopotliwe w próbkowaniu
i z powodu dużej mobilności trudne do pobrania w odpowiedniej ilości.
9.2.1. System saprobowy
Termin saprobia (gr. sapros – gnilny) oznacza zależność organizmu od związków organicznych
jako źródła pożywienia. Saprobowość jest sumą wszystkich procesów rozkładu
materii dostarczających wolnej energii drobnoustrojom. Saprobowość można ocenić
za pomocą dynamiki procesów biodegradacyjnych.
Do niedawna w ocenie stopnia zanieczyszczenia wód ściekami był stosowany system
saprobów opracowany przez Kolkwitza i Marssona (1908–1910). Zaletą tego
systemu saprobowego było uwzględnienie szeregu zależności między stopniem zanieczyszczenia
organicznego wody, liczebnością i różnorodnością gatunkową roślin
i zwierząt, a zawartością tlenu rozpuszczonego w wodzie i zawartością ditlenku węgla.
Na tej podstawie podzielono wody na trzy klasy – polisaprobową, mezosaprobową
i oligosaprobową (Kolkwitz i Mason, 1908; 1909).
Tabela 24. Klasyfikacja jakości wody według systemu saprobowego
Strefa Ocena Właściwości pod względem zanieczyszczeń organicznych
Katarobowa –1 woda do picia, woda najczystsza
Ksenosaprobowa 0 woda czysta, niezanieczyszczona, strefa biologicznie uboga
Oligosaprobowa 1
woda czysta, zdrowa biocenoza, niedotknięta silnym zanieczyszczeniem,
strefa wędkowania
Betamezosaprobowa 2 zanieczyszczenie lekkie i średnie, strefa żyzna
Alfamezosaprobowa 3
wyraźnie zanieczyszczona, aktywny rozkład związków organicznych,
strefa umiarkowanej biodegradacji
Polisaprobowa 4
silnie zanieczyszczona, degradacja związków organicznych,
aktywny rozkład bakteryjny
Izosaprobowa 5 aktywny rozkład, degradacja ścieków, ścieki
Metasaprobowa 6 septyczna, rozkład ścieków, strefa h 2 s
Hipersaprobowa 7 silny rozkład, zagniwanie, ścieki przemysłowe
Ultrasaprobowa 8 strefa abiotyczna poprzedzająca rozkład, wody martwe
Wody polisaprobowe (o bardzo dużym stężeniu zanieczyszczeń) zasiedlają głównie
bakterie (Sphaerotilus natans, Zooglea ramigera), pierwotniaki (Colpidium sp.,
Metopus sp., Hexotricha sp.), larwy muchówek, rureczniki i wrotki. Wody mezosa-