Pokaż treść!

2. Metody stosowane w biologicznej kontroli jakości środowiska 35
• z powodu ograniczeń ekonomicznych i czasowych można zbadać tylko niewielką
część zanieczyszczeń.
Testy na wczesnych stadiach rozwojowych. Jak wiadomo, organizmy we wczesnych
stadiach rozwojowych, zwłaszcza embrionalno-larwalnych i młodocianych, są
najbardziej wrażliwe na działanie toksyn. Testy na wczesnych stadiach życia zakładają
ciągłą ekspozycję osobników na różne stężenia substancji toksycznej od stadium jaja
przez embrion, larwę do narybku. W zależności od gatunku czas ekspozycji wynosi od
1 do 2 miesięcy. Testy na wczesnych stadiach rozwojowych są bardzo czułą metodą
oceny efektów oddziaływania zanieczyszczeń, chociaż testy te nie zapewniają narażenia
przez cały cykl życiowy i w związku z tym brakuje pełnej oceny reprodukcji. Mimo
to ekspozycja obejmuje okres życia charakteryzujący się największą wrażliwością
organizmów z powodu węższych niż u osobników dorosłych granic tolerancji na czynniki
środowiskowe.
Badania ekotoksykologiczne – testy wielogatunkowe. Testy wielogatunkowe na
przedstawicielach różnych poziomów troficznych wykonuje się w celu oceny wpływu
substancji toksycznej na dynamikę populacji organizmów testowanych, relację drapieżnik–ofiara,
interakcje wewnątrz- i międzygatunkowe oraz konkurencję.
Laboratoryjną symulację, w większości opartą na próbkach środowiskowych, będącą
funkcjonalną miniaturyzacją ekosystemu, określa się jako mikrozespół
(ang. microcosm) (Bogomolov i in., 1996). Bada się naturalne zespoły organizmów
reprezentujące wszystkie poziomy troficzne z uwzględnieniem różnorodności biologicznej
rozmaitych gatunków wrażliwych. Nie istnieje jednak klarowna definicja, która
precyzowałaby wielkość, areał czy inne parametry określające rozmiar komponentów
wchodzących w skład testu.
Ponieważ ekstrapolacja uzyskanych danych na układy rzeczywiste i ich interpretacja
przedstawia trudności, więc opracowano modele makroskopowe, zwane mezozespołami
(ang. mesocosm). Kompleksowe badania są realizowane w warunkach
terenowych. Ze względu na rodzaj badań wyróżnia się dwa rodzaje testów polowych:
• obserwacyjne – fragment ekosystemu zostaje odizolowany,
• eksperymentalne – bada się replikę ekosystemu w rzeczywistych warunkach
środowiskowych.
Studia terenowe w porównaniu do badań mikrozespołu obejmują więcej gatunków
na wszystkich poziomach organizacji biologicznej występujących w układzie naturalnym
(Bhattacharyya i in., 2003). Takie badania prowadzi się w środowisku zewnętrznym.
Układ biologiczny jest poddany zmiennym warunkom, takim jak opady
deszczu, nasłonecznienie czy depozycja związków chemicznych z atmosfery, co urealnia
otrzymane rezultaty. Wyniki tych badań dostarczają dostatecznie dużo informacji,
by wszystkie można było odnieść do ekosystemu.