GJ - Privredna komora Srbije

DIVERZITET BAKTERIJA Rhizobium sp. IZOLOVANIH IZ KVRŢICA
KORENOVA ZELJASTIH LEGUMINOZNIH BILJAKA TOKOM
REKULTIVACIJE JALOVIŠTA I PEPELIŠTA U KOSTOLCU
DIVERSITY OF BACTERIA Rhizobium sp. ISOLATED FROM ROOT
NODULES OF HERBACEUS LEGUMES DURING RECULTIVATION OF
BARREN SOIL AND ASH DUMPS IN KOSTOLAC
REZIME
ĐorĊević-Miloradović Jasminka 1,2 , Savić Nataša 2 , Miloradović Milica 1
1 Fak. Ekologija i ţaštita ţivotne sredine, Univerzitet Union, Beograd;
2 PD Rekultivacija i ozelenjavanje, Kostolac
Najznaĉajnija osobina bakterija iz grupe Rhizobium sp. je sposobnost da u simbiozi sa leguminozama, u kvrţicama
korenova fiksiraju atmosferski N 2 i obogaćuju zemljište organskim oblicima azota. Već ĉetiri decenije uobiĉajan deo
rekultivacije deponija pepelišta iz termoelktrana i jalovišta sa površinskih kopova uglja je gajenje leguminoza kao
zelenišnog djubriva. Ovim istraţivanjem je ustanovljeno da do simbioze sa Rhizobium sp. ne dolazi u sluĉaju posejanih
leguminoza na sveţim deponijama pepela, a da se simbioza dešava posle tri decenije kojoj predhodi humifikacija,
djubrenje, navodnjavanje i opšta poravka fiziĉko-hemijskih uslova na pepelu. Na sveţim, a posebno na rekultivisanim
deponijama jalovine postoje latentni inokulumi bakterija Rhizobium sp., a uslovi za rast leguminoza i simbiozu sa
bakterijama su daleko povoljniji nego na pepelu. Izolovano je 22 izolata Rhizobium bakterija i ĉetiri vrste sa dva
varijeteta: Rhizobium fredii (6), Rh. loti (5), Rh. leguminasorum var. trifoli (4), Rh. Galegae (3) i Rh. leguminasorum
var. viciae (1). Dvadest dva izolata testirana su na 24 fenotipska karaktera. Claster analiza pokazuje da su svi izolati u
istoj grupi ishodnih Rhizobium sp., a da je sliĉnost/udaljenost izmedju njih 0,72. Radi se o specifiĉnim, autohtonim i
tolerantnim sojevima bakterija Rhizobium sp. koje znatno doprinose popravci i rekultivaciji pepelišta i jalovišta. Opšta
preporuka ovih istraţivanja je da se u postupku setve leguminoza na pepelu i jalovini apliciraju bakterijski preparati
otpornih sojeva bakterija Rhizobium sp.
Kljuĉne reĉi: leguminoze, Rhizobium sp. pepelišta, jalovišta
SUMMARY
The most important feature of bacteria from Rhizobium sp. the ability in symbiosis with legumes, the nodulated roots
fixing atmospheric N 2 and soil enriched with organic forms of nitrogen. For four decades and customary part of the
reclamation of landfill ash dumps and tailings from open pits is growing legumes as green manure. This research has
established that the symbiosis with Rhizobium sp. comes in the case of legumes sown on fresh ash deposits, a symbiosis
that occurs after three decades that preceded humification, fertilization, irrigation and general improving physicochemical
conditions in the ashes. For fresh, especially in re-cultivated tailings dumps are latent inoculum of bacteria
Rhizobium sp. and conditions for growth and legume symbiosis with bacteria are much more favorable than in the
ashes. We isolated 22 strains of Rhizobium bacteria and four species with two varieties: Rhizobium fredii (6), Rh. loti
(5), Rh. leguminasorum var. trifoli (4), Rh. galegae (3) and Rh. leguminasorum var. viciae (1). Twenty-two isolates
were tested for 24 phenotypic characters. Claster analysis shows that all isolates in the group outcome Rhizobium sp.,
and that the similarity/distance between them 0.72. It is a specific, native and tolerant strains of bacteria Rhizobium sp.
which contribute to repair and re-cultivation of ash dumps and tailings. The general recommendations of this study is
that in the process of sowing legumes on the ashes and tailings apply preparations of resistant bacterial strains of
Rhizobium
sp.
Key words: legumes, Rhizobium sp. ash dumps, tailings
UVOD
Ekološka restauracija je relativno nov termin koji je zamenio pojam rekultivacija u svetlu novih potreba i
saznanja. Ekološka restauracija je proces oporavka ekosistema koji su degradirani, oštećeni ili uništeni (SER,
2002). Poznato je da su procesi oporavka ekosistema veoma spori, a procesi pedogeneze još sporiji. Ono što
stoji na kraju za svakog napora za rehabilitacijom ekosistema uništenog površinskom eksplatacijom uglja i
deponovanjem je jalovina je vraćanje zemljišta koje je zauzeto prvobitnom kvalitetu i funkciji. Svi programi
i planovi za rehabilitaciju zemljišta zasnivaju se na nizu meliorativnih i bioloških mera koje se preduzimaju u
duţem periodu kao što je tehniĉka priprema, unošenje organo-mineralnih djubriva, setva travnoleguminoznih
smeša, sadnja drveća i ţbunja. Rehabilitacija ekosistema podrazumava vraćanje svih onih
paramatetara ekosistema koji su deponovanjem jalovine i uništeni: struktura i svojstva zemljišta, diverzitet
288