GJ - Privredna komora Srbije

FITOREMEDIJACIJA TEŠKIH METALA IZ ZEMLJIŠTA
NA ODLAGALIŠTIMA POVRŠINSKIH KOPOVA UGLJA
PUTEM ZASNIVANJA ŠUMSKIH KULTURA KRATKIH OPHODNJI
Miro Maksimović 18 , Rajko Đorojević 19
1 MH „Elektroprivreda Republike Srpske“ Trebinje, ZP „Rudnik i Termoelektrana Ugljevik“ a.d. Ugljevik
2 Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske, Banja Luka
Abstrakt
Fitoremedijacija je nova metoda (nova tehnologija) kojom se rešavaju odreĊeni ekološki problemi u ţivotnoj sredini, a
predstavlja proces u kome zelene biljke vrše uklanjanje zagaĊujućih supstanci iz zemljišta putem akumuliranja u svoje
organe. Ukoliko su fitoremedijatori šumske vrste, pored efekata fitoakumulacije, vještaĉki podignute sastojine lišćara i
ĉetinara efikasno smanjuju buku u regionu, emisiju ugljen dioksida i azotnih oksida u atmosferu kao i imisiju
zagaĊujućih materija na zemljište, štite od udara vjetrova, i izvor su ekonomski vrijedne biomase na kraju ophodnje. Sa
stanovišta ekonomske isplativosti najrentabilnije su šumske kulture kratkih ophodnji, pogotovo kulture vrba i topola.
Kljuĉne rijeĉi: fitoremedijacija, šumske kulture kratkih ophodnji, vrba, topola
Abstract
Phytoremediation is a new method (new technology), which resolved a specific environmental problems in the
environment, is a process in which green plants carry out the removal of contaminants from the soil through the
accumulation in their bodies. If fitoremedijatori forest species, in addition to the effects fitoakumulacije, artificially
established stands of broadleaves and conifers effectively reduce noise in the region, carbon dioxide and nitrogen oxides
into the atmosphere and imis pollutants to land, protected from winds, and are economically valuable source of biomass
end of the rotation. From the standpoint of economic feasibility are the most profitable short rotation forest plantations,
especially the culture of willow and poplar.
Key words: phytoremediation, short rotation forest plantations, willow, poplar
UVOD
Fitoremedijacija je nova metoda (nova tehnologija) kojom se rešavaju odreĊeni ekološki problemi u ţivotnoj
sredini. Sama fitoremedijacija predstavlja proces u kome zelene biljke vrše uklanjanje zagaĊujućih supstanci
iz zemljišta putem akumuliranja u svoje organe. Ova tehnologija je inovativna u procesu odrţivog razvoja
rudnika, prije svega u svjetlu zaštite ţivotne sredine. Koristi se u cilju pospješenja tri osnovne komponente:
zaštiti ţivotne sredine, ekonomskog razvoja i socijalne jednakosti, putem korišćenja besplatne sunĉeve
energije. Ova tehnologija je po nizu struĉnih procjena znaĉajno jeftinija od ustanovljenih fiziĉko-hemijskih
metoda remedijacije (Borišev, M., 2010).
Biljke koje se primijenjuju u procesu fitoremedijacije nazivaju se fitoremedijatori ili fitoakumulatori.
Ukoliko su fitoremedijatori šumske vrste, pored efekata fitoakumulacije (fitoekstrakcije) vještaĉki podignute
sastojine lišćara i ĉetinara mogu efikasno da smanje buku u regionu, emisiju ugljen dioksida i azotnih oksida
u atmosferu kao i imisiju zagaĊujućih materija na zemljište, zaštite od udara vjetrova, te stvore nova staništa
za razvoj faune, i na posljetku da budu izvor ekonomski vrijedne biomase na kraju ophodnje. Sa stanovišta
ekonomske isplativosti smatraju se najrentabilnijim šumske kulture kratkih ophodnji.
PREDMET I CILJ RADA
Problem zagaĊenja zemljišta opasnim materijama svakim danom je sve prisutniji kako u svijetu tako i na
našim prostorima. Uzimajući u obzir ekološke trendove u svijetu, na prostoru odlagališta površinskih kopova
uglja koji obiluju zagaĊujućim supstancama, potrebno je izvršiti njihovo ĉišćenje. Biološka rekultivacija daje
znaĉajan doprinos tome, a sprovoĊenje istraţivanja efekata fitoremedijacije zagaĊenih zemljišta, odnosno
mjesta sa opasnim otpadom, zasnivanjem šumskih kultura, kao prijeko potrebna operacija. Fitoremedijacija
se nameće kao dobra alternativa skupim i agresivnim poznatim procesima ĉišćenja supstrata ţivotne sredine
(Vlajković, M., et al, 2001). ZagaĊujuće meterije su prije svega teški metali, radionuklidi, kisele kiše, ĉestice
297