NR 2/2013 szkolenie / artykuł dyskusyjny wnątrz czołgu, bez zagrożenia załogi substancjami toksycznymi i rozszczelnieniem czołgu. Możliwości bojowe W procesie dowodzenia niezbędna jest wiedza dotycząca sił własnych i przeciwnika. W tym celu każdy dowódca wykonuje określone obliczenia „czynników materialnych”, na które składają się: – potencjał bojowy, – możliwości ogniowe, – możliwości manewrowe. W cyklu decyzyjnym procesu dowodzenia dowódca batalionu czołgów wykorzystuje te czynniki jako podstawę do utworzenia określonego ugrupowania bojowego, które zapewni uzyskanie przewagi nad przeciwnikiem oraz wykonanie otrzymanego zadania. Wspomniane obliczenia wykonuje szef sekcji S-3 batalionu. W ramach oceny wojsk własnych oraz przygotowania wariantów działania zestawia je z oceną przeciwnika, którą opracowuje szef sekcji S-2. Stanowi to podstawę do określenia stosunku sił. Potencjał bojowy jest liczbą niemianowaną, która jest sumą iloczy nów liczby posiadanych środków walki i ich współczynników jakościowych. Słu ży głównie do obliczania jakościowo- -ilościowego stosunku sił, jaki uzyska pododdział w konfrontacji z określonym zgrupowaniem wojsk przeciwnika 3 . Podczas określania potencjału bojowego uwzględnia się: – zasięg i skuteczność ognia; – szybkostrzelność; – ruchliwość; – niezawodność; – odporność na oddziaływanie przeciwnika 4 . Według płk. prof. dr. hab. J. Wołejszy, potencjał bojowy jest uniwersalną miarą jakościowo- -ilościową, która z pewnym uproszczeniem pozwala na porównanie róż nych środków walki. W celu uzyskania porównywalnych wartości poszczególnych rodzajów uzbrojenia przyjmuje się miarę standardową w postaci kalkulacyjnej jednostki uzbrojenia, która odpowiada możliwościom czołgu T-55 (wartość 1,0) 5 . Dostępne tabele kalkulacyjne nie są precyzyjne i nie określają wartości dla czołgów Leopard serii 2 6 (tab. 1). Potencjał bojowy oblicza się za pomocą wzoru: P B = N x W gdzie: P B – potencjał bojowy N – ilość sprzętu danego rodzaju W – współczynnik (danego środka). Przykład: P B (kcz Leopard 2) =14 x 2,30* = 32,2 P B (bcz Leopard 2) = 58 x 2,30* = 133,4 P B (kcz T-72M Rosja, wz. 09) = 13 x 2,15* = 27,95 P B (bcz T-72M, Rosja, wz. 09) = 40 x 2,15* = 100. W mojej ocenie, wartość współczynnika dla Leoparda 2A4 powinna wynosić 2,5 ze względu na klasę zbliżoną do czołgu M1 Abrams i Challenger. Potencjał bojowy po zastosowaniu tej wartości przedstawiałby się następująco: P B (kcz Leopard 2A4) = 14 x 2,5**= 35 P B (bcz Leopard 2A4) = 58 x 2,5**= 145. * Dane na podstawie Podstawowe kalkulacje operacyjno-taktyczne. Wyd. MON 1988. ** Dane zaproponowane przez autora. Wartość bojowa jest pochodną potencjału bojowego i stanowi dokładniejszą metodę obliczeń. Przyjmuje się w niej wypadkową wszystkich cech badanego sprzętu, czyli parametrów taktyczno-technicznych, niezawodności, trwałości, rozwiązań technologicznych oraz zdolności do wyko nywania zadań bojowych niezależnie od warunków terenowych i atmos ferycznych (tab. 2) 7 . 3 J. Wołejszo: Sposoby obliczania potencjału bojowego pododdziału, oddziału i związku taktycznego. AON, Warszawa 2000, s. 12. 4 W. Kawka: Możliwości oddziału w obronie i związek w zakresie odparcia ataku przeciwnika. AON, Warszawa 1997, s. 3. 5 W. Kaczmarek: Brygada zmechanizowana (pancerna) w obronie i natarciu. Warszawa 1995, s. 11. 6 Podstawowe kalkulacje operacyjno-taktyczne. Wyd. MON 1988. 7 J. Wołejszo: Sposoby obliczania..., op.cit., s. 13. 32 przegląd wojsk lądowych
szkolenie / artykuł dyskusyjny Tabela 1. Wybrane współczynniki sprzętu bojowego do obliczeń Pb (potencjału bojowego) Technika bojowa CZOŁGI Współczynnik potencjału bojowego (Pb) T-72M 2,15 M60A3 1,40 Abrams Ml 2,50 Leopard 1 1,50 Leopard 2 Leopard 2A4* 2,30 2,50** Leopard 1 1,10 BWP i TRANSPORTERY BWP-1 0,80 BWP-2 0,85 BRDM 0,10 Marder 0,45 TO (bez PPK) 0,50 LUNCH 0,45 DZIAŁA I MOŹDZIERZE A 76 mm 0,38 A 85 mm 0,42 HS 122 m Goździk 0,81 H 122 mm 0,70 H 152 mm 0,71 A 152 mm 0,66 HA, AH 152 mm 0,74 M 82 mm 0,45 M 120 mm 0,72 BM-21 0,87 ŚRODKI PRZECIWPANCERNE PPK Fagot 0,78 PPK Malutka 0,80 Tabela 2. Wybrane współczynniki sprzętu bojowego do obliczeń Wb (wartości bojowej) Technika bojowa Współczynnik wartości bojowej (Wb) CZOŁGI Leopard 1 103,83 T-55 113,55 Leopard 1Al 154,31 T-72B 225,49 Leopard 2 235,42 Leclerc 247,73 Abrams Ml Al 594,67 Challenger 2 616,00 T-80 297,19 BWP i TRANSPORTERY BWP-2 48,92 BWP-3 876,23 Fox 47,71 BRDM 26,69 LUNCH 34,30 M113 32,37 Marder 1 51,75 Marder 2 53,94 DZIAŁA I MOŹDZIERZE 2S1 161,92 2S3 210,52 Dana 242,68 M110A2 245,96 PzH 2000 352,29 BM-22 408,77 MLRS 8083,20 BM-21 182,79 * Dane na podstawie Podstawowe kalkulacje operacyjno-taktyczne. Wyd. MON 1988. ** Dane zaproponowane przez autora. Źródło: J. Wołejszo: Sposoby obliczania potencjału bojowego pododdziału, oddziału i związku taktycznego. AON, Warszawa 2000, s. 48, 50. przegląd wojsk lądowych 33