plik pdf 8.00MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa
plik pdf 8.00MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa
plik pdf 8.00MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
technologie<br />
Cement romański<br />
przeszłość, teraźniejszość i przyszłość<br />
Proces wytwarzania dobrego<br />
jakościowo cementu<br />
romańskiego jest skom<strong>plik</strong>owany,<br />
ale produkt daje konserwatorom<br />
zabytków wspaniałe możliwości<br />
odnawiania elewacji budynków<br />
i budowli.<br />
Fot. 1 | Kraków, fragment dekoracji gmachu dawnej Akademii Handlowej na rogu ul. Straszewskiego<br />
i Kapucyńskiej<br />
Historyczne aspekty produkcji<br />
i zastosowania cementu<br />
romańskiego<br />
W rozwoju cywilizacji materiały budowlane<br />
od zarania dziejów zajmowały jedno<br />
z najbardziej eksponowanych miejsc.<br />
Spośród nich szczególną rolę odgrywały<br />
materiały wiążące, przede wszystkim cement,<br />
znany jako materiał budowlany od<br />
okresu, w którym człowiek zaczął używać<br />
ognia. Spoiwa wapienno-pucolanowe zostały<br />
wykorzystane w wielu starożytnych<br />
budowlach (szerzej pisaliśmy o tym m.in.<br />
w artykule J. Katzera „Zaprawa dobra na<br />
wszystko” w nr. 10/09 „IB” − red.).<br />
Dzięki Johnowi Smeatonowi, w Anglii nazywanemu<br />
ojcem inżynierii cywilnej, nastąpiła<br />
w 1756 r. rewolucja w dziedzinie wytwarzania<br />
spoiw hydraulicznych. Smeaton,<br />
poszukując odpowiedniej zaprawy do budowy<br />
urządzeń portowych i latarni morskiej<br />
w Eddystone Rock, przekonał się, że lepsze<br />
właściwości mają zaprawy z wapna wypalonego<br />
z surowca bogatego w substancje<br />
ilaste. W 1796 r. Joseph Parker stwierdził,<br />
że wypalone bryły wapienia marglistego ze<br />
zbocza góry Kent dają znakomity cement<br />
hydrauliczny. Kilka lat później cement ten<br />
nazwano cementem romańskim (nosił on<br />
także nazwę cementu Parkera), gdyż miał<br />
podobny kolor do starych cementów rzymskich,<br />
stanowiących mieszaninę wapna<br />
i pucolany.<br />
Czasopismo Towarzystwa Technicznego<br />
Krakowskiego z 15 września1890 r. podaje<br />
następującą definicję cementu romańskiego:<br />
Romancementy są to wyroby z gliniastych<br />
marglów wapiennych, otrzymane<br />
przez wypalenie w temperaturze poniżej<br />
temperatury zeszklenia, które przez zwilżenie<br />
nie gaszą się, zatem dopiero przez<br />
mechaniczne rozdrobnienie muszą być<br />
na mączkę zamienione. W procesie wytwarzania<br />
cementu romańskiego margle<br />
pokruszone na duże kawałki wypalano<br />
prawie wyłącznie w piecach szybowych,<br />
mimo że można było do tego celu wykorzystywać<br />
także piece komorowe i kręgowe.<br />
Stosowano piece szybowe przesypkowe<br />
lub z zewnętrznymi paleniskami.<br />
Szczegóły konstrukcyjne i wielkości tych<br />
pieców były różne.<br />
Opalano je węglem, koksem, drewnem<br />
lub torfem. Wypał prowadzono w temperaturze<br />
poniżej temperatury zeszklenia,<br />
czyli 800–1200ºC, w zależności od<br />
składu chemicznego surowca. Kontrola<br />
procesu wypału w tych urządzeniach<br />
była z oczywistych względów bardzo<br />
utrudniona. W okolicach, gdzie nie było<br />
złóż margli o odpowiednim składzie<br />
(surowiec „zupełny”), można było produkować<br />
cement romański ze sztucznie<br />
zestawionej mieszaniny surowców, składającej<br />
się z wapienia lub wapienia marglistego<br />
i gliny. Szczególnie intensywny<br />
Czas wiązania<br />
Wytrzymałość<br />
na ściskanie<br />
Skurcz<br />
Zmiany liniowe<br />
w wodzie<br />
początek<br />
koniec<br />
≥ 8 min<br />
≥13 min<br />
4 godz. 1,5–3,5 MPa<br />
7 dni 2,5–5,0 MPa<br />
28 dni 5,0–19,0 MPa<br />
90 dni 15,0–28,0 MPa<br />
180 dni 25,0–35,0 MPa<br />
360 dni 30,0–35,0 MPa<br />
28 dni<br />
90 dni<br />
28 dni<br />
90 dni<br />
0,19–0,50<br />
mm/m.b.<br />
0,40–0,60<br />
mm/m.b.<br />
0,03–0,19<br />
mm/m.b.<br />
0,03–0,25<br />
mm/m.b.<br />
Tab. 1 | Parametry cementu romańskiego.<br />
W zależności od warunków<br />
prowadzenia procesu parametry<br />
cementu romańskiego mogą zawierać<br />
się w podanych przedziałach<br />
INŻYNIER BUDOWNICTWA<br />
66
Change language