W oczekiwaniu na coś, co by w końcu nasunęło się, zapanowało

„P o z y t y w n a r e w o 1 u c j a”. Na przykład... Najpierw szło o to, żeby wytwarzajączaspokoić swe potrzeby, potem to dążenie do zaspokajania potrzeb ulega odwróceniu:przybiera postać „produkcji dla produkcji”, a konsumpcja staje się czynnikiem wtórnym,potrzebnym jedynie po to, żeby móc produkować – tak zobaczona, staje się „obowiązkiemczłowieka kulturalnego”, „patriotycznym obowiązkiem” (czym jeszcze mogłaby się stać wprzyszłości...?). Lub też... Najpierw idzie o to, żeby urządzenia instalowane przez człowiekanie zniszczyły naturalnego środowiska, potem środowisko naturalne staje się celem w sobie id1a siebie: Natura, Natura naga, nie tknięta ręką ludzką, staje się pozytywnym programem(znane... znane naszym czasom, ale jeszcze nie wyczerpane, nie doświadczone do końca).Albo... Wartościom estetycznym nie wystarcza już mglista formuła sztuki dla sztuki,poszczególne dziedziny artystyczne dążą do pełnej autonomii („czysta poezja”, „CzystaForma”, „tylko teatr” dzieło sztuki jako „object d'art.”) – i w tym dążeniu do pełnej autonomiidokonują znamiennego odwrócenia: postulują działania artystyczne, które wcale nie muszązaistnieć, aby zostać spełnione („object”, „świat” jako dzieło sztuki; np. „sztukakonceptualna”, „niemożliwa”; np. Artauda „Teatr Okrucieństwa”, np. „Mountain of Flame”Grotowskiego). W swym dążeniu do pełnej autonomii, zagarniając po drodze wszystkiedostępne możliwości znaczeń, przybierają postać „pozytywnej rewolucji”. Tę samą postaćprzybierają postępowe (postulujące postęp) doktryny czasu. Sekty parareligijne widzą sposóbnaprawy świata w „czystej miłości”, ruchy młodzieżowe szukają ratunku w „WyzwolonymErosie”: „Liebe an sich”, „Sex an sich” stają się metodą naprawy urządzeń społecznych istrukturami teoretyczno–poznawczymi.Jesteśmy w tym szczęśliwym (czy nieszczęśliwym) położeniu, że idąc w przyszłośćwychodzimy od nic – wychodząc od nic, niczego nie musimy burzyć. Pozbawieniprzeciwnika, nie musimy tworzyć teoryj walki: zaczynamy od finału, widzimy od razu – iwszystkie naraz – ostateczne cele. A taki sposób wychodzenia w przyszłość może być groźny– jak się to już niejednokrotnie okazywało. Jest jedynym sposobem nam dostępnym, jedynymsposobem działania w naszej sytuacji – ale sposób ten może być groźny, ponieważ jestzespolony dzisiaj z pewnym specyficznym obrazem człowieka. Spójrzmy zatem na obrazczłowieka, jaki na własny użytek – i na użytek owej przyszłości – uprawiamy. A zatem, potrzecie:A m b i w a l e n c j a t r o p i o n a i e g z e m p l i f i k o w a n a n a w y t w ó r c y.Nasz obraz naszej świadomości. Starając się określić świadomość mamy zawsze na myśli jejzaćmienia i wahania. Nie umiemy mówić o decyzji, ponieważ akt decyzji jest dla naszychoczu przysłonięty rozterką, która decyzję poprzedza. Przykładów nie trzeba szukać daleko.Jednym z najczęściej przez współczesny teatr stosowanych zabiegów inscenizacyjnych jestłączenie dwu lub więcej postaci dramatycznych w jednej osobie (granych przez jednegoaktora). Łączenie to przebiega nieodmiennie w myśl następującej zasady: jeśli ja, Cezar chcęczegoś, to przydaje mi się Brutusa, który tego nie chce; jeśli ja, Anioł, pragnę Dobra, toprzydaje mi się Diabła, który mnie obezwładni. Dzisiejszy widz odbiera połączenia takie jako„sensowne” tylko wtedy, gdy postacie montowane są przeciwbieżnie, kontrapunktowo. Wmyśl tej zasady oglądamy siebie oraz „wzbogacamy” i „wysubtelniamy” osobowości, któreprzekazała nam przeszłość: w teatrze, w sztuce w ogóle, w podziwu godnych wysiłkachwspółczesnych hermeneutów, w głośnych manifestach antypsychiatrii.Jest z nami podobnie jak z narratorem Kosmosu – nie to wydaje się ważne, że poszedłwreszcie jakąś drogą, ale to ma być istotne, że się przedtem chwilę zastanawiał, z którejstrony ma ominąć kamień leżący na łące; a zastanawiał się tak pomysłowo i uważnie, że wtym zastanowieniu odpoznał całą filozofię swego utworu, który już prawie był stworzył.Oglądamy siebie tak, jak narrator Pornografii widział Fryderyka: „świadomość jego dlategobyła tak dręcząca i nieobliczalna, że on sam nie odczuwał jej jako światło, tylko jako19