full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Robert Podstawski, Dariusz Choszcz, Małgorzata Wysocka-Welancosobników. Opracowana metoda może być stosowana jako wiarygodne, rzetelne i trafne narzędzie do szacowaniaczasu pokonania symulowanego dystansu na ergometrze wioślarskim w przypadku określenia zdolnościwytrzymałościowych tzw. czasu krótkiego.Aim of the work. To define: 1) the impact of training on time to cover a given distance on a rowing ergometerby the students; 2) the representativeness of the sample in order to obtain an accurate and reliable method ofestimating the results achieved when measuring short-term endurance capacity.Material and methods. The research was conducted at the University of Warmia and Mazury in Olsztyn ona group of 63 full-time students, with the help of rowing ergometer “Concept II Rower Indoor”. The influenceof regular training on time of covering the distance of 500 m by the students was measured. The results wereanalyzed by comparing compatibility of statistical distribution of measured time and accepted coefficient k (inrelation to body weight) to normal distribution using the regression with the stepwise elimination of the degreeand form of the polynomial functions.Results. Based on derived mathematical relationship and the results obtained, it was observed that the averagetime of repeated exercises was reduced from about 108 to 97 seconds. The phenomenon of shortening thetime may be due to the improvement of the endurance capacity or the process of learning short movements.Conclusions. An attempt to cover the distance of 500 m on rowing ergometer at as soon as possible pace,carried out once a week, was useful to assess the level of endurance capacity in the examined individuals. Developedmethod can be regarded as a reliable, credible and accurate tool for estimating both: the time of coveringthe distance on rowing ergometer and assessing the short-term endurance capacity.WstępW ostatnich dwudziestu latach dokonał się w Polsceprzełom w badaniach nad strukturą ludzkiej motoryczności.Dzięki przeprowadzonym w tym okresie badaniomodnotowano postęp w identyfikacji, nazewnictwiei ustaleniu hierarchii ważności podstawowych pojęćoraz poglądów dotyczących istoty oraz trafności wielutestów sprawności motorycznej [1–8].Analizy poziomu sprawności fizycznej wykonuje sięna podstawie różnych testów sprawnościowych, jednakkażdy z nich – zanim zostanie zastosowany w badaniach– powinien być dobrany na podstawie tzw. kryteriówdoboru testu. Zaliczamy do nich: trafność, rzetelność,obiektywność, normalizację, standaryzacjęi ekonomikę [5, 9].Trafność wyraża relację testu do kryterium przyjętejmiary tego, co ma być mierzone. Próba trafna to taka,która mierzy oczekiwaną właściwość [5]. Określając trafnośćtestu odpowiadamy na następujące pytania [10]:1. Którą właściwość (zdolność) czy kombinację różnychwłaściwości test mierzy?2. Jak trafnie dany test określa odpowiednie kryterium?3. Jak trafnie dany test odzwierciedla model teoretyczny,dla którego nie istnieje proste kryterium trafności?4. Jakie są dowody na to, że model teoretyczny (konstrukt)sam reprezentuje rzeczywistą cechę odznaczającąsię (choćby pośrednio) mierzalnymi różnicamiindywidualnymi?Rzetelność jest koniecznym, ale niewystarczającymwarunkiem trafności. Stopień rzetelności stosowanejpróby można określić przez zbadanie jej współczynnikarzetelności. W praktyce miarodajnym sposobemokreślenia współczynnika rzetelności jest kilkakrotnezbadanie losowo wybranej grupy badanych (powtarzaniepomiaru) przy założeniu niezmienności warunkówwykonywania testu w każdej próbie [11]. Należy przypuszczać,że test rzetelny dostarczy nam wtedy bardzozbliżone lub takie same wyniki, a więc będziemy mielido czynienia ze stabilnością wyników uzyskiwanychprzez badane osoby [5]. Zdaniem badaczy rzetelnośćtestu może być interpretowana jako trafność testu wobecsiebie samego [10] lub jako współczynnik korelacjidla pomiarów powtórzonych w takich samych warunkach[12].Klasyfikując zdolności wytrzymałościowe [13]możemy je zdefiniować jako „możliwości organizmuw zakresie wykonywania długotrwałej pracy mięśniowejo określonej intensywności bez oznak zmęczenia”.Do głównych czynników fizjologicznych integrującychten typ zdolności zalicza się wytrzymałość krążeniowo-oddechowąoraz tolerancję na zakwaszenie – uzależnioneod zdolności do maksymalnego poboru tlenuVO 2max– która warunkuje odpowiedni potencjał aerobowy[3]. Podłożem biologicznym są zaś predyspozycje,z których najważniejsze to: liczba mitochondriówi erytrocytów, poziom hemoglobiny, pojemność wyrzutowaserca, proporcje włókien mięśniowych, wielkośćmasy tłuszczu oraz cechy wolicjonalne. Obok wysokiejwydolności tlenowej istotne znaczenie w przypadku– 56 –