Bez tytu³u-4 - Serwis Elektroniki

Uk³ad korekcji chassis TV8 firmy Schneiderczasie powrotu, lecz wczeœniej trzeba ustaliæ zasilanie uk³adu„wirtualnego”, bo nie jest ono proste ani oczywiste. Zasilaniemdla uk³adu „wirtualnego” T304 i T305 jest ³adunek nakondensatorze C303. £adowanie C303 pochodzi z pr¹du rezystoraR305, ale œredni potencja³ na tym rezystorze od stronyuk³adu „wirtualnego” jest wy¿szy ni¿ z drugiej strony! Zatem³adowanie C303 faktycznie wyst¹pi dziêki „pompuj¹cemu”dzia³aniu diody D304, ma to miejsce równie¿ w czasie ca³egookresu wybierania. Dioda Zenera poziomuje to napiêcie wzglêdemVOWP do wartoœci 18V.Co siê dzieje w czasie powrotu, tj. gdy tranzystor T308zostanie wy³¹czony? Potencja³ na jego kolektorze „idzie” dogóry zgodnie z tym jak cewki odchylaj¹ce przekazuj¹ energiêdo kondensatora powrotu C306, a wraz z nim „idzie” do góryca³y uk³ad „wirtualny”. Poniewa¿ potencja³ w ca³ym tym uk³adzie,a wiêc i na emiterze T304 przekroczy 1000V, a zatemtym bardziej przekroczy napiêcie 148V podane na rezystorR304 - tranzystor T304 zostanie w³¹czony. Rezystor CR309 idioda Zenera D310 zapewni¹ w tym czasie napiêcie na emiterzeT305 na poziomie 5.1V wzglêdem VOWP i choæ ca³y uk³adw tym czasie jest na potencjale rzêdu 1000V i jest silnie zmiennyw czasie, nie ma to wiêkszego znaczenia. Dobrn¹wszy do tegomiejsca, dalej istotny jest czas w³¹czenia tranzystora T305.Skoro potencja³ na emiterze jest ustalony (wzglêdem VOWP),decyduje potencja³ na bazie, a wiêc napiêcie na kondensatorzeC302. Wydawa³oby siê, ¿e pr¹d do C302 zewsz¹d dop³ywa, awiêc uk³ad siê w koñcu zatka. Jednak w czasie powrotu odchylaniapoziomego klampuje dioda D303 odprowadzaj¹c ³adunekz C302 zgodnie z opornoœci¹ widzian¹ w wêŸle: R305,CR306, katoda D303. Tym samym ³adunek na C302, który jestklampowany z C317, a wiêc sterowany z uk³adu T302, T303 iT310, decyduje o czasie w³¹czenia T305. Dalej ju¿ „z górki”.Przewodzenie T305 powoduje w³¹czenie T306 i zablokowanieklucza MOSFET T307. Klucz ten ³¹czy stopieñ trafopowielaczaz w³aœciwym uk³adem odchylania poziomego. A wiêcmodulacja czasu jego w³¹czenia przek³ada siê na wartoœæ napiêcia,które wyst¹pi na kondensatorze korekcji S C307, odktórego zacz¹³em ca³y wywód.Te aczkolwiek nieproste zjawiska wystêpuj¹ce w uk³adzies¹ jeszcze nieco komplikowane przez istnienie pojemnoœciC305 i C304. Istotny jest równie¿ fakt, ¿e tranzystor - kluczT307 zawiera te¿ diodê inwersyjn¹. Sprawê komplikuje równie¿fakt (który nale¿a³oby uwzglêdniæ, chc¹c byæ dok³adnym),¿e podobnie jak rezonansowo rozk³ada siê energia miêdzy cewkamiodchylaj¹cymi, kondensatorami S i powrotu, podobniejest z energi¹ w uzwojeniu g³ównym trafopowielacza i na kondensatorzeC304. Wszystko to moduluje, zgodnie z potrzebamikorekcji EW, energiê w uk³adzie odchylania, ale nie w uk³adzietrafopowielacza, co potwierdzaj¹ oscylogramy zamieszczonena schemacie.Dla prac serwisowych jest natomiast istotne, ¿e klucz T307mo¿na zewrzeæ (dren ze Ÿród³em) i po uruchomieniu odbiornikaw razie potrzeb dopiero potem zaj¹æ siê uk³adem korekcji.Warto równie¿ zauwa¿yæ, ¿e tranzystory T304, T305 i T306maj¹ niewygórowane parametry choæ napiêcia na nich „biegaj¹”w granicach 0÷1200V. Tak jest w sprawnie dzia³aj¹cym uk³adzie.Tak, to znaczy, ¿e napiêcia wzglêdne miêdzy wszystkimiwyprowadzeniami tych tranzystorów s¹ niewielkie. Jak jest wrazie ewentualnych uszkodzeñ? Tu ju¿ potrzebna jest ca³a teoria,któr¹ w mo¿liwie prosty sposób stara³em siê przedstawiæ.Jeszcze parê s³ów odnoœnie samej idei. Takie rozwi¹zanieuk³adu korekcji, chodzi generalnie o zasadê modulacji napiêciazasilaj¹cego stopieñ koñcowy linii, nie jest wcale nowoœci¹.Mo¿na by powiedzieæ, ¿e wrêcz przeciwnie. Takie rozwi¹zaniaby³y stosowane w pierwszych telewizorach kolorowych,ale w tych, w których stopieñ ten nie by³ ju¿ wykonanyna lampach. Mo¿na powiedzieæ, ¿e w niektórych uk³adach tyrystorowychte¿ ta idea siê przejawia³a, jednak w oparciu okontrolowany zwrot energii i sprawa tam by³a bardziej skomplikowana.Mam jednak na myœli uk³ady jeszcze „przedtyrystorowe”.Pierwszym tego typu odbiornikiem na naszym rynkuby³ OTVC Color 20. M³odsi serwisanci na pewno go niepamiêtaj¹. By³ to odbiornik produkcji by³ego NRD z wczesnychlat siedemdziesi¹tych. Wtedy po raz pierwszy pojawi³siê problem przestrajania fonii z 5.5 na 6.5MHz. Natomiast,co do uk³adu korekcji, zasilacz stopnia linii by³ w³aœnie modulowanyprzebiegiem parabolicznym o czêstotliwoœci ramkizgodnie z wymaganiami kompensuj¹cymi zniekszta³cenia EW.Korekcja NS te¿ oczywiœcie by³a, natomiast uk³ad wysokiegonapiêcia by³ w pe³ni oddzielnym, autonomicznym uk³adem,aczkolwiek pracowa³ synchronicznie z „lini¹”. Ideê tê mo¿narównie¿ dostrzec na schematach starych odbiorników wiod¹cychfirm, takich jak na przyk³ad Philips, które nigdy nie trafi³yna nasz rynek (u nas królowa³ Rubin, pocz¹wszy od modelu401). To rozwi¹zanie, wydawa³oby siê najprostsze, jednakzaniechane w nastêpnych generacjach OTVC zapewne zpowodu integracji uk³adu odchylania i wysokiego napiêciaoraz z uwagi na zasilanie szeregu uk³adów odbiornika z transformatorawysokiego napiêcia i póŸniej oczywiœcie z trafopowielacza.Poniewa¿ sedno sprawy, jeœli chodzi o rozwi¹zanie problemugrzania siê T308 mo¿e tkwiæ w impulsie flyback doprowadzonymdo uk³adu MC44007, teraz parê s³ów na ten temat.Przede wszystkim impuls ten nie pochodzi z uk³adu korekcjiEW, choæ tak wygl¹da na „pierwszy rzut oka”. Impulsten pochodzi z wysokonapiêciowego impulsu na kolektorzetranzystora kluczuj¹cego linii i podzielony jest w dzielnikuR304, R305. Proszê zauwa¿yæ, ¿e napiêcie podawane na R305jest podniesione w stosunku do potencja³u „wirtualnego”VOWP o napiêcie diody Zenera D305 z uwzglêdnieniem z³¹czabaza-emiter T304 plus CR306. Jednak jedno i drugie niema wiêkszego znaczenia. Nie ma równie¿ w tym wzglêdzieznaczenia, ¿e dzielnik R304 i R305 pod³¹czony jest z drugiejstrony do napiêcia 148V. Powoduje to jedynie, ¿e wystêpujena nim znaczna sk³adowa sta³a, która jest jednak odseparowanakondensatorem C309. Natomiast sk³adowa zmienna (impuls)w punkcie po³¹czenia R304 i R305 wynosi³aby oko³o150V (R304/(R304 + R305) × oko³o 1000V). Wynosi³aby,gdyby nie by³o kondensatora C309 i diody Zenera D307. Dalejw³aœnie C309 odseparowuje sk³adow¹ sta³¹, a dioda D307poziomuje impuls do wysokoœci 5V i taki podawany jest ju¿do procesora sygna³owego.Jakie s¹ jeszcze wnioski praktyczne z tej analizy dzia³aniauk³adu? Zosta³o stwierdzone, ¿e T307 mo¿na zewrzeæ. Mo¿nadalej roz³¹czyæ R305 od strony CR306 i od³¹czon¹ koñcówkêrezystora (R305) po³¹czyæ z punktem VOWP. Tym samym ca³y„uk³ad wirtualny” jest od³¹czony i mamy pewnoœæ, ¿e nie bêdziezak³óca³ pracy odchylania poziomego. Oczywiœcie po uruchomieniuodbiornika w tym stanie obraz bêdzie zawiera³ zniekszta³ceniaEW. }16 SERWIS ELEKTRONIKI 8/2002