Bez tytu³u-4 - Serwis Elektroniki

Naprawy dla dociekliwych - OTVC Trilux TAP2831poprawny a gdzie ju¿ z³y, zawodzi. Powy¿sza uwaga ma oczywiœciecharakter ogólny i jej nieprzestrzeganie jest Ÿród³emnieraz sporych problemów serwisowych, nie tylko w przypadkuuk³adu korekcji geometrii.Wracaj¹c jednak do konkretnego uszkodzenia opisywanegow powy¿szym liœcie nale¿y siê zastanowiæ, co mo¿e byæprzyczyn¹ awarii, skoro nie jest to TDA8350. Pomijam ma³oprawdopodobny przypadek, ¿e nowy uk³ad by³ uszkodzony,jak równie¿ tylko nieco bardziej prawdopodobny przypadek,¿e uszkodzi³ siê on zanim zd¹¿y³ nagrzaæ siê kineskop. Tu znowusiê nasuwa uwaga charakteru bardziej ogólnego, ¿e wtedygdy podejrzewamy mo¿liwoœæ bardzo szybkiego, niemal natychmiastowegouszkodzenia wymienionego elementu wartopomóc sobie obserwacj¹ oscyloskopow¹ w momencie w³¹czaniaodbiornika. Elementu siê nie uratuje (choæ czasem tak), aleprzynajmniej wiadomo, czy taki przypadek wyst¹pi³, co jestnieraz du¿o cenniejsze.A zatem, czy TDA8350 zosta³ wymieniony niepotrzebniea uszkodzenia nale¿y poszukiwaæ gdzie indziej, czy te¿ uszkadzasiê on w momencie w³¹czenia? W opisywanym przypadkupodejrzewam, ¿e nie zachodzi ani jeden, ani drugi z tychprzypadków, to znaczy, ¿e TDA8350 by³ uszkodzony, aleuszkodzone jest jeszcze „coœ”, choæ praktyka serwisowa podpowiadami, ¿e nie TDA8376 (i ca³e szczêœcie gdyby tak by³o,bo to element i drogi i k³opotliwy w wymianie). Jest mo¿liwaprzyczyna prozaiczna, to znaczy zasilanie tego pierwszego.Mo¿na j¹ przeoczyæ, gdy¿ element ten ma dwa napiêcia zasilania.Jednak w tym konkretnym przypadku nale¿y podkreœliæ„jest mo¿liwa” a nie prawdopodobna. Skoro uszkodzony by³kondensator C811, to jest doœæ prawdopodobne uszkodzeniediody D803, a wtedy obraz bêdzie bez korekcji i za szeroki.Czêsto te¿ ulega uszkodzeniu dioda Zenera D804, a objaw jesttaki sam. W wyniku uszkodzenia TDA8350 czêsto te¿ przepalasiê rezystor R811, jednak wtedy (po wymianie uk³adu nasprawny) obraz jest bez korekcji ale za w¹ski. Równie¿ doœæawaryjnym elementem w tym odbiorniku jest cewka L802 -obraz jest wówczas bez korekcji i za szeroki. Cewka ta maspor¹ indukcyjnoœæ i najproœciej mo¿na dokonaæ jej sprawdzeniarezonansowym miernikiem indukcyjnoœci przeznaczonymdla trafopowielaczy. Sposób wnioskowania o jej sprawnoœciczy uszkodzeniu jest identyczny jak w przypadku pomiarug³ównego uzwojenia trafopowielacza. Krótk¹ listê elementówpodejrzanych w uszkodzeniu opisywanym w liœcie wyczerpujerezystor R821 i kondensator C819. Mimo, ¿e lista tanie jest d³uga nie warto wymieniaæ elementów „na œlepo”, leczpostêpowaæ maj¹c na uwadze utrudniaj¹c¹ okolicznoœæ, o którejwspomnia³em na wstêpie - zapêtlenie uk³adu. Ujemne sprzê-¿enie zwrotne obejmuje uk³ad TDA8350 i wykonawczy tranzystorsteruj¹cy modulatorem diodowym T801 (BD242), nieobejmuje natomiast uk³adu steruj¹cego korekcj¹ i wykonawczego,którym jest modulator diodowy. £atwo zatem stwierdziæ,czy uszkodzenie jest w tym pierwszym, czy w drugim.Po od³¹czeniu rezytora R811 obraz bêdzie na pewno zawiera³zniekszta³cenia EW. Jeœli przy tym bêdzie za szeroki, uszkodzeniejest w modulatorze, jeœli bêdzie za w¹ski - w uk³adzienim steruj¹cym. Elementami sprzêgaj¹cymi te dwa uk³ady s¹w³aœnie R811 i cewka L802. Stwierdzenie sprawnoœci pierwszegojest spraw¹ banaln¹, natomiast cewki nie warto wylutowywaæ.Warto mieæ przygotowan¹ drug¹ sprawn¹ i w³¹czyæ j¹(na próbê) w szereg. Najproœciej to zrobiæ w miejsce po wylutowanymrezystorze R811. Wymontowywanie i pomiar tranzystoraT801 (BD242 na radiatorze) jest równie¿ czynnoœci¹k³opotliw¹, a co wa¿niejsze wniosek wynikaj¹cy z pomiaruomomierzem czy miernikiem tranzystorów nie jest ca³kiempewny. Pewny jest natomiast inny test: nale¿y roz³¹czyæ po³¹czeniemiêdzy T801 i IC701 zarówno w torze steruj¹cym, jaki sprzê¿enia zwrotnego, tj. nó¿ki 11 i 12 uk³adu scalonego. Wtym stanie obraz powinien byæ ze zniekszta³ceniami i za w¹ski,a napiêcie na emiterze i bazie T801 rzêdu 40-50V. Jeœlijest inaczej ³atwo stwierdziæ co jest tego przyczyn¹. Stuprocentowymtestem sprawnoœci uk³adu pr¹dowego korekcji(BD242) i wykonawczego (modulator diodowy) jest zwieraniedo masy bazy tranzystora T801. Obraz maj¹cy ca³y czaszniekszta³cenia powinien siê wtedy poszerzaæ (gdy baza zwartaz mas¹) i zwê¿aæ (gdy pozostawiona „w powietrzu”).Na koniec przypadek, który autor odpowiedzi mia³ w swojejpraktyce serwisowej, a postêpowanie zgodne z powy¿sz¹regu³¹ dawa³o b³êdne wnioski. Otó¿ obraz by³ ze zniekszta³ceniamigeometrii i za w¹ski co ukierunkowa³o poszukiwania wstronê uk³adu steruj¹cego, który by³ jednak sprawny. Uszkodzenieby³o w modulatorze (dioda D803), ale jednoczeœnieuszkodzony by³ kondensator C807. Naprawê utrudnia³ fakt,¿e jego pojemnoœæ zmniejszy³a siê akurat na tyle, ¿e zwê¿enieobrazu odpowiada³o poziomowi, który wystêpuje przy niesprawnoœciuk³adu steruj¹cego modulatorem.Dla poprawnej pracy sprzê¿enia zwrotnego miêdzy wszystkimiuk³adami tj. TDA8376, TDA8350 i uk³adem wykonawczymna tranzystorze T801 najistotniejszy jest bilans pr¹dóww wêŸle: n.46 TDA8376, n.12 TDA8350 i pr¹d p³yn¹cy przezrezystor R709. Uszkodzenie tego rezystora jest bardzo ma³oprawdopodobne, jednak w k³opotliwych przypadkach wartosprawdziæ reakcjê ca³ego uk³adu na (niewielk¹) zmianê rezystancjiR709 na przyk³ad przez do³¹czenie równoleg³e opornoœcirzêdu 150k. Obraz powinien wtedy siê poszerzaæ.Jeszcze parê s³ów na temat koniecznoœci stosowania ujemnegosprzê¿enia zwrotnego (w OTVC Trilux TAP2831 przezrezystor R709) w aplikacji uk³adu TDA8350. Wynika to z faktu,¿e sekcja EW w tym elemencie to wzmacniacz operacyjny,którego wejœciem odwracaj¹cym jest nó¿ka 12. Wejœcie nieodwracaj¹cewyprowadzone jest na n.13, ale jej zwarcie z mas¹oznacza polaryzacjê tego wejœcia wewnêtrznym Ÿród³em pr¹dowymodniesienia na poziomie 0.28V. To bardzo wa¿ny punktpomiarowy, gdy¿ sprzê¿enie zwrotne musi sprowadziæ ten sampoziom napiêcia na wejœciu odwracaj¹cym. Wyjœcie natomiast(nó¿ka 11) nie ma wystarczaj¹cych zdolnoœci pr¹dowych, abybezpoœrednio sterowaæ modulatorem diodowym. Ponadto jestto wyjœcie typu sink (co oznacza, ¿e mo¿e przyj¹æ pr¹d a niebyæ jego Ÿród³em), a wiêc musi byæ buforowane tranzystoremtypu pnp (w OTVC Trilux TAP2831 T801 – BD242). Wartorównie¿ zwróciæ uwagê na to, ¿e mimo, ¿e to element stosunkowo„m³ody” nie zastosowano w nim uk³adu odzysku energiiz korekcji EW. „Idzie” ona na grzanie radiatora tranzystoraT801. Ten ciekawy pomys³ jest natomiast zaimplementowanyw bardzo popularnych uk³adach scalonych TDA4950,TDA8145 lub TEA2031. S¹ to „scalaczki” oœmionó¿kowe,steruj¹ bezpoœrednio modulatorem i nic siê nie grzeje! Ten ciekawypomys³ (praca uk³adu steruj¹cego EW w klasie D) jestrównie¿ czêsto budowany na elementach dyskretnych, z którychkilka opisywaliœmy ju¿ na ³amach naszego pisma.}SERWIS ELEKTRONIKI 10/2002 23