Światowa gospodarka żywnościowa. Batalia o przyszłość rolnictwa

Światowa gospodarka żywnościowazielona rewolucja zasiała nasiona pod rosnącą kontrolę międzynarodowych korporacji nadrolnictwem i dramatyczną redukcję różnorodności upraw. Przed rewolucją rolnicy w Indiachuprawiali 50 tys. różnych odmian ryżu. Do lat 90. ich liczba została zredukowanado zaledwie tuzina! Ta tragiczna redukcja bioróżnorodności jest odbiciem logiki, zgodniez którą nie przywiązuje się wagi do ochrony różnorodności upraw in situ – w naturalniezróżnicowanych agrosystemach, a chroni się nasiona w nowoczesnych bankach genówi laboratoriach (GRAIN, RAFI 1996).Wzrost wydajności, który początkowo przyniosła zielona rewolucja, do lat 90. zdecydowaniezmalał. Po raz pierwszy od lat 60. populacja w Indiach zaczęła rosnąć szybciej niżprodukcja zboża. Ograniczono inwestycje rolne, a niedożywienie dotyka wciąż setek milionówosób. Równocześnie dzięki rozwojowi napędzającego ekonomiczny wzrost sektora nowoczesnychtechnologii Indie dorobiły się prawdopodobnie największej, jeśli brać pod uwagę poziomkonsumpcji, klasy średniej na świecie. Indyjska klasa średnia, podobnie jak w Chinach,przyczynia się w głównej mierze do zmian wzorców żywieniowych obejmujących zwiększonespożycie produktów zwierzęcych. W Indiach proces ten zachodzi jednak w innym niż w Chinachtempie. Produkcja zwierzęca per capita – ze względów religijnych i kulturowych – jestw Indiach niższa niż w innych uprzemysłowionych państwach azjatyckich, ale szybko rośnie,zwłaszcza jeśli chodzi o nabiał, mięso drobiowe i jaja. W rezultacie coraz większą ilość zbożawykorzystuje się na potrzeby hodowli zwierząt. Indie są dziś światowym liderem w zakresiecałościowej produkcji nabiału i piątym co do wielkości producentem brojlerów i jaj. Tenostatni „sukces” zawdzięczają rosnącej liczbie kurczaków hodowanych na fermach (Nierenberg2005, 2993; Gandhi 1999).Utrzymujący się wciąż głód, a z drugiej strony rosnące zapotrzebowanie ferm hodowlanychna zboże doprowadziły do tego, że w Indiach podniosły się głosy nawołujące do wprowadzenianowego rozwiązania technologicznego, jakim są uprawy modyfikowane genetycznie.Mimo gorących protestów ich przeciwników rząd zezwolił niedawno na próbne uprawyGMO (Ramakrishnan 2006). W ramach wielostronnych negocjacji rząd indyjski poddawanyjest także stałym naciskom na liberalizację handlu. O rozpaczliwej sytuacji na wsiach świadczyniepokojący skok liczby samobójstw wśród rolników. Jak zauważa Suri, „choć rozpaczliwa sytuacjana wsi nie jest w Indiach niczym nowym (...) samobójstwa rolników są”, „to, co się tamdziś dzieje, wydaje się mieć zupełnie inną jakość” (Suri 2006, s. 1523). Indyjski minister rolnictwaprzyznał niedawno przed parlamentem, że w latach 1993–2003 samobójstwo popełniłoponad 100 tys. rolników, a najważniejszą przyczyną odebrania sobie życia było zadłużenie.Ostatnio federalne Ministerstwo Rolnictwa w oficjalnym dokumencie potwierdziło, że na wsipanuje poważny kryzys:(...) z powodu ogólnie niekorzystnych warunków cenowych i niewielkiej wartości dodanejuprawa roli stała się zajęciem relatywnie mało satysfakcjonującym, co stanowiprzyczynę porzucania gospodarstw i zwiększonej migracji do miast. Ta sytuacja w następstwieintegracji handlu rolnego z systemem światowym prawdopodobnie jeszczesię pogorszy, jeśli nie zostaną natychmiast podjęte środki naprawcze.(cyt. za: Suri 2006, s. 1523; zob. też Sethi 2005)112