Światowa gospodarka żywnościowa. Batalia o przyszłość rolnictwa

Światowa gospodarka żywnościowa(np. za pomocą kwot importowych) i ograniczenie elastyczności w działaniach osłabiającychkonkurencyjną pozycję importowanych dóbr (np. poprzez ustalane samodzielnie cła). Za jedynenarzędzie polityczne, które mogłoby powstrzymywać import, uznano zestandaryzowanetaryfy celne. Ustalono ich maksymalny pułap, zakładając, że w ostatecznym rozrachunku i takzostaną zredukowane. Wyjątek stanowiła możliwość zablokowania importu, który byłby trującydla środowiska lub zagrażał ludzkiemu zdrowiu. Oceny, czy tak w istocie jest, dokonywaćmiały instytucje sanitarne i fitosanitarne zgodnie z naukową wiedzą. Zdefiniowanie ryzykabyło więc kwestią wielkiej wagi.Wszelkie pozataryfowe ograniczenia, takie jak kwoty importowe, zostały zamienionew taryfy (w wyniku procesu nazwanego „taryfikacją”) przy zastosowaniu wzoru określającegoilościowo ich wpływ na ceny rynkowe. Nie zezwolono na wprowadzanie żadnych ograniczeńinnego rodzaju. Standaryzacja taryf w ramach WTO gwarantowała, że zostaną one wyliczonew momencie, gdy towar pojawi się na granicy, na podstawie ceny fakturowej. Wcześniej wielekrajów określało je na podstawie szacunkowej ceny rynkowej zgodnie z definicją brukselską.Cena fakturowa jest zwykle dużo niższa niż rynkowa, więc taryfy ustalane na jej podstawie sąsubtelnym sposobem zwiększania dostępu do rynku. Przyjęto także ambitne harmonogramyobniżania taryf celnych, które obejmowały większą ogólną redukcję (o 36% w ciągu sześciulat w krajach rozwiniętych 38 i o 24% w ciągu dziesięciu lat w krajach rozwijających się) orazmniejsze minimalne obniżki stawek w ramach poszczególnych pozycji taryfowych (o 15% dlakrajów rozwiniętych i o 10% dla rozwijających się). To pozostawiało rządom pewien zakreselastyczności. Zgodnie z tzw. miękką zasadą szczególnego i zróżnicowanego traktowania, któraobjęła kraje najsłabiej rozwinięte i niektóre rozwijające się, nie musiały one zobowiązywaćsię do przyjęcia żadnego harmonogramu, zostały natomiast zmuszone do wyznaczenia górnejgranicy celnej na wszystkie produkty na przyszłość (czyli ustalenia plafonów taryfowych). 39Plafony taryfowe to narzędzie dość elastyczne, wiele krajów rozwijających się ustaliło je więcna stosunkowo wysokim poziomie, znacznie powyżej rzeczywistego tempa liberalizacji w ramachprogramów dostosowania strukturalnego.Zobowiązania wynikające z przyjęcia plafonów taryfowych nie przyspieszyły liberalizacji,ale były ograniczeniem elastyczności na przyszłość. Stały się więc bardzo wrażliwym punktemw dalszych negocjacjach, co wymaga szczegółowego omówienia. Stany Zjednoczone i UniaEuropejska przewodzące negocjacjom w ramach WTO chętnie przedstawiały ten proces jakocoś na podobieństwo końskiego targu: sprzedawca podaje cenę, nabywca ją zbija, targują się,wreszcie dochodzą do porozumienia i koń zmienia właściciela. Tutaj natomiast delegacje rządowespierają się, idą na obustronne ustępstwa, wreszcie dochodzi do wymiany. Najważniejszymtematem negocjacji dotyczących handlu rolnego są ochrona granic i subsydia. W Run-38. W niniejszym rozdziale zamiast określenia „kraje uprzemysłowione” będziemy używać określenia „krajerozwinięte” – zgodnie z oficjalną terminologią, którą WTO posługuje się do różnicowania zobowiązań.39. Plafon taryfowy to określona ilość lub wartość towarów przywożonych lub wywożonych z danego obszarucelnego, dla których ustalono obniżone stawki celne (– przyp. red.).136