Światowa gospodarka żywnościowa. Batalia o przyszłość rolnictwa

5. Batalia o przyszłość rolnictwaczłowieka” i „naturalny”, a rolnictwo należy do tej pierwszej kategorii. Ziemi uprawnej – jakokrajobrazu stworzonego przez człowieka – nie dotyczą zatem takie problemy ekologiczne,jak bioróżnorodność, obieg składników pokarmowych czy minimalizowanie zużycia pochodzącychz zewnątrz komponentów rolnych i toksyn. Najwyższym ekologicznym dobrem jest zachowaniekrajobrazu naturalnego poza gospodarstwami, więc jeśli w warunkach intensywnejmonokultury uda się zmaksymalizować wydajność, doprowadzi to do redukcji potrzebnegoareału, a tym samym do zwiększenia powierzchni ziemi niewykorzystywanej w rolnictwie (np.przeznaczonej pod rezerwaty czy inne formy obszarów chronionych).Zwolennicy tak pojmowanej ekologii niekiedy eksponują jeszcze oczywisty fakt, że dziękimetodom przemysłowym produkcja przypadająca na jednego rolnika jest większa, i twierdzą,że gdyby światowy areał ziem uprawnych składał się z niskonakładowych i mniej wydajnychmałych gospodarstw, produkowanej żywności byłoby mniej. Przy niższej zagregowanej podażydoszłoby do wzrostu jej kosztów i spadku dostępności dla najbiedniejszych na całymświecie. Podkreślają, że system rolnictwa niskonakładowego był w stanie utrzymać bioróżnorodnośćw sytuacji małego zagęszczenia ludności przez tysiąclecia, ale aby zapewnić podażżywności na obecnym poziomie, trzeba by było przeznaczyć pod uprawę większe obszary. Topociągałoby za sobą przesuwanie granic areału i kurczenie się przestrzeni dla samoorganizującychsię ekosystemów i innych gatunków (Avery, Avery 2003; Avery 1999; Wood 1996; Smith,Forno 1996). Alex i Dennis Avery posuwają się nawet dalej: nawołują o poszerzenie WTO.Twierdzą, że istnieją dwa proste sposoby, żeby „zwiększyć wydajność wykorzystania ziemi”:„liberalizacja handlu produktami rolnymi i leśnymi w ramach WTO” oraz redukcja „międzynarodowychregulacji dotyczących produktów biotechnologii rolnej i obrotu nimi”, żeby „ułatwićrozwój i stosowanie tej technologii przez rolników” (Avery, Avery 2003, s. 135).Jak wspominaliśmy w rozdziale 1, próby legitymizacji ekspansji rolnictwa przemysłowegopoprzez moralny nakaz zwiększenia dostępu do żywności wśród najbiedniejszych opierają sięna wątłych podstawach. Na Ziemi jest już przecież wystarczająco dużo żywności – wedługFAO nawet półtora raza więcej, niż trzeba, by odpowiednio nakarmić jej mieszkańców. Midkiffnazywa rzecz po imieniu: „Wykarmienie głodnych stało się integralną częścią dyskursu przemysłurolnego, tymczasem to nic innego jak jedno wielkie kłamstwo” (Mikdiff 2004, s. 3).Prawdą jest, że ślad ekologiczny rolnictwa i jego wydajność są w centrum zainteresowaniaekologii. Nie może być inaczej, skoro trwa zagłada gatunków oraz nieustanne niszczenie i fragmentacjasamoorganizujących się ekosystemów. Wykorzystanie rolnictwa w najbardziej efektywnysposób daje możliwość redukcji obszaru potrzebnego na produkcję żywności, a ochronagleby to problem pierwszej wagi w sytuacji, gdy wszędzie na świecie najlepszy areał jestjuż wykorzystywany pod uprawę lub pastwiska, uległ degradacji albo został wchłonięty przezmiasta. Najlepiej byłoby, gdyby wzrost wydajności gleby wykorzystywanej w rolnictwie mógłpójść jeszcze dalej i wesprzeć proces odtwarzania siedlisk innych gatunków dzięki stopniowemuzwalnianiu ziemi gorszej jakości i przeznaczaniu jej pod samoorganizujące się ekosystemyobszarów leśnych, łąkowych i podmokłych.Na pierwszy rzut oka te argumenty na rzecz ekologicznej wartości rolnictwa przemysłowegomogą się wydawać ważne. Zaspokojenie zapotrzebowania na żywność przy wykorzysta-165