VOTRA_nr2 (1) me ndryshime

Botërore në atë të Mbretit Zog
deri në vitet ’45. Po përpiqemi
dhe bashkë me Akademinë e
Shkencave dhe trashëgimtarët
e Tefta Tashko Koços të marrim
disa materiale personale
të saj, siç kemi marrë pianon e
saj. Do të marrim disa objekte
personale të Enver Hoxhës,
të cilat janë në fonde dhe nuk
janë shfaqur për publikun.
Janë shumë. Janë ora, pistoleta,
disa sende që i janë
dhuruar nga autoritetet e huaja
në atë kohë, bllok shënimesh,
stilolapsi, skrivania.
e thashë, pasurohet më tepër
pavijoni i ikonografisë dhe i
Mesjetës me rreth 100 objekte
ikonografike, që u legalizuan si
të shtetit nga pasuria e Gjergji
Thimios. Tashmë ne i kemi të
pastruara në muze, një pjesë
të tyre do e mbajmë, ndërsa
rreth 62 prej tyre ndodhen në
një ekspozitë të përkohshme
për t’u njohur nga publiku më
pas do të futen në fonde dhe
do të përfshihen në sallat e
Muzeut Kombëtar. Madje,
sipas një politike të ministrisë,
një pjesë e tyre do të shpërndahet
edhe në muzetë e tjera
të vendit, kryesisht në atë të
Beartit dhe të Korçës.
Shumë personazhe të
historisë sonë përfaqësohen
përmes objektesh në këtë
muze. Ju si studiues i historisë
dhe drejtues i këtij institucioni,
kë do të veçonit?
Ka shumë, sepse po flasim
për një muze me një hapësirë
shumë të gjerë kohore, bëhet
fjalë për një periudhë nga
para lindjes së Krishtit deri në
ditët e sotme. Janë shumë, po
sigurisht është Teuta, Apolloni,
koka e Deas, që janë perpor
periudha kur vizitohet më
shumë është gjatë muajve
shtator-nëntor dhe mars-qershor.
Nuk duhet të përjashtojmë
ditët e festave ose të
evenimenteve të veçanta,
që sigurisht afrojnë edhe më
shumë njerëz në muze.
Nëse flasim për turistët
e huaj, cilat nacionalitete
janë më të interesuara për
të njohur vlerat historike të
Shqipërisë përmes objekteve?
Europa Veriore dhe Shtetet
e Bashkuara të Amerikës. Se
përse janë këto më të interesuara
do të më duhet ta studioj
akoma për të dalë në një përfundim
të caktuar, por mendimi
im është që kanë qenë shumë
larg historisë së Shqipërisë për
këto 45 ose 50 vite të shkuara
dhe kanë ditur pak. Ndërsa
sot ne jemi një vend që aspirojmë
të futemi në Bashkimin
Europian dhe ata aspirojnë
të na pranojnë siç jemi edhe
anëtarë të NATO-s, kështu që
kurioziteti për të mësuar për
Shqipërinë është edhe më i
madh.
Sa ciceronë punojnë në
muze? Cili është më i vjetri?
Aktualisht, në muze punojnë
8 ciceronë dhe po trajnohen
8 të tjerë. Ne kemi një
kornizë guide, ku pjesa më
e përmbledhur nuk mundet
dot të lëvizë. Pra, ato aksioma
historike që janë të sakta
nuk mundet dot t’i ndryshojmë.
Por, e veçanta qëndron
te pjesa narrative ose pjesa
e të folurit dhe komunikimit
të guidës, duke ua treguar
njerëzve këtë pjesë historie në
formë shkencore, historike ose
edhe më thjesht, me një gjuhë
që shuan kuriozitetin. Këto
sjellje ose këto lloj mënyrash
të të servirurit varen gjithmonë
nga publiku që të dëgjon. Përdoret
tjetër gjuhë kur publiku
që të dëgjon përbëhet nga
profesorë ose specialistë të
fushës dhe ndryshe kur vijnë
veteranë, fëmijë të shkollave
ose turistë të huaj. Ciceronët
flasin shqip, anglisht, italisht,
frëngjisht, kinezçe, greqisht.
Po përpiqemi të fusim edhe
gjuhë të tjera. Kemi 3 vjet që
kërkojmë që të aplikohet audio
guida, por akoma s’po ndodh.
Etleva Demollari dhe Tatjana
Alimema janë ciceronet më të
vjetra, që vijnë nga dy logjika
të ndryshme, ajo e vjetër e të
servirurit të historisë dhe ajo e
re, por të dyja janë specialiste
të gjuhës franceze, përveçse
janë cicerone.
Cilat janë koleksionet nga
familjet e mëdha historike në
këtë muze?
“Kemi koleksion të adjutantit
të Princ Vidit, të Mbretit Zog.
Kemi marrë së fundmi koleksionet
e familjes së ministrit
tonë të Jashtëm në periudhën
e pushtimit fashist, konkretisht,
Rauf Ficos ose të periudhës
pas kalimit të Luftës së Dytë
Bëhet fjalë për ditarin personal
të tij?
Jo, sepse nuk është një bllok
shënimesh i rregullt. Nuk
është ky ditari personal i Enver
hoxhës, e kam kërkuar, por
nuk e di se ku është. Do t’u
bëj edhe një kërkesë të gjitha
institucioneve që t’i dorëzojnë
materialet muzeore që mund
të kenë prej tij. E di, është me
shumë interes ditari personal i
Enver Hoxhës, që është hequr
nga e shoqja në momentet
e fundit të shtetit të realizmit
socialist, por edhe shumë të
tjera.
Dy nga pavijonet interesante
edhe për historinë tonë janë
ato të lashtësisë dhe Mesjetës.
A janë pasuruar këto
pavijone, në sajë të gërmimeve
të reja arkeologjike në
dy vitet e fundit?
Fatmirësisht po! Për fat kemi
diçka pozitive për të folur në
këtë drejtim, pasi jo vetëm
janë pasuruar, por pavijonit
të lashtësisë jemi munduar
t’i bëjmë një ndryshim konceptual
duke u treguar të
guximshëm, por gjithmonë në
përputhje me të gjitha kornizat
ligjore dhe shkencore. E them
vërtet me krenari që dy vitet e
fundit, pas një lufte, pavijoni
i lashtësisë është pasuruar
me disa materiale arkeologjike,
po ashtu edhe pavijoni i
Mesjetës me lipsanet, fustanet,
kutitë e argjendta të Shën
Gjon Vladimirit ose me ikonat.
Pavijoni është shtuar me 36
objekte arkeologjike që për
herë të parë u prezantuan në
ekspozitën e 100-vjetorit të
bashkëpunimit italo-shqiptar
për gërmimet arkeologjike
në Republikën e Shqipërisë,
kryesisht në Durrës, Sarandë,
Finiq dhe Antigone në Gjirokastër.
Ndërkohë, presim
edhe disa objekte të tjera nga
Antigoneja dhe Gjirokastra, ku
kemi nënshkruar marrëveshje
me DRKK-në, Ministrinë e Kulturës,
këshillin e fshtatit dhe
kishën në një fshat të Gjirokastrës
në Zagori për marrjen e
një objekti arkeologjik që është
pronë e kishës dhe e fshatit, jo
e shtetit shqiptar. Po ashtu, siç
56 magazine.com
DIMËR 2016-2017 DIMËR 2016-2017 magazine.com 57