VOTRA_nr2 (1) me ndryshime

sonazhe nga periudha arkaike
e historisë për të vazhduar
me ato të ditëve të sotme. Një
tjetër objekt i veçantë është
edhe koka e Asklepit apo
materiale të tjera të shumë
gjykatësve, konsujve ose
pro konsujve në Perandorinë
Romake që kanë qenë me
origjinë ilire ose kanë qenë me
detyrë në territoret shqiptare.
Ka një pjesë të mirë të perandorëve
të Perandorisë Ilire, që
janë me origjinë ilire, ka Papë
që pas lejimit të Krishterimit në
vitet ’80 që nga Kostandini i
madh që janë me origjinë ilire,
deri te Papa Albani, Rubino
apo Klementi gjithashtu.
Pra, për të veçuar është e
vështirë, sepse janë shumë,
për të mbërritur deri në periudhën
e Mesjetës, Rilindjes
me rilindësit e mëdhenj, ose
në periudhën e vetëshpalljes
ose vetëformimit të shtetit në
vitin 1912 nga Ismail Qemali
dhe shumë e shumë figura
të tjera, si Isa Boletini, Hasan
Prishtina, pjesë e historisë së
vonë, pa dashur të aneksojmë
edhe figurën e Skënderbeut
dhe deri te Lufta Nacionalçlirimtare
dhe personazheve të
veçanta që kanë jashtë mase
materiale të rëndësishme që
janë të pranishme në sallat e
muzeut. Nuk mund të them
që ka një personazh, pra nuk
i ndaj dot. Por, ajo që mua më
pëlqen më tepër është një mozaik,
një shtatore dhe epitafi
i Gllavenicës, i cili ruan vlera
si të përfaqësimit, por edhe të
vlerës monetare. Mbetet një
nga objektet më të veçanta
të muzeut dhe jo vetëm për
Muzeun Kombëtar, por edhe
për arenën botërore.
Shqipëria është një ndër
vendet që ka kaluar një nga
periudhat më të gjata të
totalitarizmit në Ballkan e
megjithatë, pavijoni i komunizmit
në Muzeun Historik
Kombëtar nuk e përfaqëson
këtë periudhë. Si e shpjegoni
këtë mungesë?
Në fakt, janë disa faktorë
proceduralë dhe shkencorë.
Së pari, të prodhosh një
pavijon në një muze, aq më
tepër në një muze kombëtar
do të thotë të mbledhësh
një këshill specialistësh të
shumë fushave. Së dyti, si
pjesë e procedurave, duhet të
ngresh në këmbë dhe t’i vësh
në punë të gjithë anëtarët e
këshillit shkencor që ka Muzeu
Kombëtar. E drejtë, që në një
mënyrë të paimagjinueshme,
Ministria e Financave ia ka
hequr Muzeut Kombëtar,
megjithëse i takon me ligj ose
me VKM. Ndërsa nga ana
konceptuale apo psikologjike
pavijoni që ju e quani i komunizmit,
për mendimin tim,
duhet cilësuar si pavijoni i
periudhës së realizimit socialist,
sepse nëse do t’i vëmë
definicionin komunist sistemit,
atëherë do të kërkojmë të
gjitha pikat që e bëjnë dogmën
komuniste pjesë të qëndrueshme,
fakt që në kohën
e Enverit ose në periudhën
e realizimit socialist nuk ka
qenë e pranishme. Komunizmi
në vetvete thotë: “Puno sa të
kesh mundësi dhe merr aq sa
ke nevojë”. Ky është stadi më
i lartë i ndërgjegjës njerëzore
që do shumë kohë të arrihet,
megjithatë kjo periudhë e
historisë tonë mungon për
arsyet që ju përmenda më
lart, por edhe sepse do një
studim që të zbardhë historinë
që ne kemi kaluar dhe nuk do
partizanllëqe ose përkrahje
të kota të figurave ose të
proceseve historike të disa
momenteve kryesore në historinë
e Enver Hoxhës, gjë që
e bëjnë rëndom shumë gazetarë
ose edhe ata që e quajnë
veten historianë ose mjeshtër
të çfarëdolloj fushe.
Duhet një studim jashtë mase
serioz dhe rigoroz, sepse nuk
bëhet fjalë vetëm për periudhën
e realizmit socialist apo të
totalitarizmit në Shqipëri, por
edhe për marrëdhëniet që ne
si shtet kemi pasur me shtetet
aleate në atë kohë.
Pse nuk është realizuar një
studim i tillë?
Si studim nuk është bërë. Si
miniprojekt e ka Muzeu Historik
Kombëtar pothuajse gati,
por ka nevojë për financim dhe
mbështetje ligjore që të arrihet.
Sepse edhe nëse do të kemi
mundësi të prodhojmë diçka
nuk mund ta prodhojmë në
mënyrë të paligjshme që nesër
të kontestohet nga të gjithë.
Kur thoni që objektet nuk
ruhen në mënyrë të përshtatshme,
për çfarë e keni
fjalën konkretisht?
Po flas për të gjitha kushtet
që i duhen një muzeu me
standarde ndërkombëtare.
Ne po përpiqemi që të rregullojmë
disa nga këto, por nuk
arrihet vetëm dhe sigurisht
që nuk arrihet me pengesa
ligjore artifica dhe amendime
të nxjerra nga të gjitha ministritë,
si nga ajo e Financave
dhe e Kulturës ose institucione
të tjera dhe të mos i jepet
e drejta Muzeut Kombëtar
për të përfituar një të drejtë
që i takon. Për ta bërë më të
thjeshtë për lexuesin, i referohem
këtu kompetencës për të
vendosur për mirëmbajtjen e
brendshme, hapësirave ligjore
për të mbajtur një përqindje të
të ardhurave deri në masën
90%, propozim i imi ky që sigurisht
mbështetet edhe në një
projekt, por mund të jetë edhe
ndonjë përqindje tjetër që
është e kënaqshme që mund
t’i mbetet realisht muzeut.
Nëse kjo do të ndodhë asnjë
drejtori ose institucion tjetër
nuk do të ketë të drejtë të ndërhyjë
për të ndërprerë fondet
me kompetencat që i jep ligji
për menaxhimin e buxhetit,
sepse kemi një ndërthurje të
ligjeve mbi ligje. Sepse për fat
të keq kemi ligje mbi ligje, ligje
me 2/3 që komandojnë ligje
me shumicë të thjeshtë dhe
këtu janë disa ligje me 2/3 që
e paralizojnë muzeun sado që
ka vendime të Këshillit të Ministrave
ose një bllok të ligjeve
që e mbështesin janë disa ligje
më të forta ose herë pas here
udhëzime që e paralizojnë.
Çfarë përpjekjesh keni bërë ju
që kjo të ndryshojë?
Kemi 3 vjet që kërkojmë
që kjo gjë të ndryshojë, me
propozime, me projekte konkrete
që parashikojnë restaurime
të brendshme dhe të
jashtme të muzeut, por për fat
të keq, pavarësisht përpjekjeve
tona të vazhdueshme muzeu
është mbështetur vetëm për
blerjen e një gjeneratori. Dhe
kjo sepse i ikën dritat Kryeministrit
ditën që organizohej
aktiviteti për komisariatin
dixhital. Edhe këtu kemi të bëjmë
me shkelje ligjore, sepse
duke qenë se kemi të bëjmë
me një institucion të rëndësisë
së veçantë ligji parashikon që
muzeu duhet të jetë i furnizuar
me energji elektrike nga shteti
shqiptar me dy linja furnizimi.
Por, sesi do ta rregullojë këtë
qeveria është punë e tyre, nuk
është kompetencë e jona. Ne
dimë që muzeut i duhet, i takon
me ligj, ligji duhet respektuar.
Ky është konceptimi im.
A është i censuruar pavijoni
i Luftës Nacionalçlirimtare?
Kur bëmë rifreskimin e pavijonit
të arkeologjisë menduam
që te pjesa tjetër që ishte më
e degraduar dhe që kërkonte
ndërhyrje për t’u rregulluar,
duheshin ndërruar diçiturat,
kishte gabime pa fund. I përkisnin
akoma logjikës së vjetër:
Enveri si themelues i Partisë
Komuniste, gënjeshtra historike
që neve na erdhi turp që
ndodheshin aty. Nuk kishte më
kuptim që në 2016-n t’u themi
njerëzve që ai ishte themelues
58 magazine.com
DIMËR 2016-2017 DIMËR 2016-2017 magazine.com 59