Conduct disorder

Nedeqko Radlovi]
nje. Budući da su mu mehanizmi ekskrecije iz organizma ograničeni, regulacija njegove
homeostaze se, gotovo kompletno, obavlja na nivou zrelog crevnog epitela
tankog creva, tj. enterocita. Glavnu ulogu u ovom procesu ima hepatični polipeptidni
hormon hepcidin, koji kontroliše, ne samo intestinalnu resorpciju gvožđa, nego i njegovu
mobilizaciju iz depoa, konzervaciju u makrofage i transplacentalni transport.
Resorpcija gvožđa iz hrane se obavlja u proksimalnom dela tankog creva, 85% u duodenumu,
a ostatak u gornjem segmentu jejunuma. Dva osnovna oblika gvožđa u
hrani, hem i non-hem, koriste različite mehanizme resorpcije. Hem gvozđe, prisutno
u mesu, prelazi u enterocit posredstvom specifičnog membranskog transportnog
proteina (heme carrier protein 1, HCP 1), nakon čega se, pod dejstvom hemoksigenaze,
oslobađa. Stepen iskoristljivosti gvožđa ovim mehnizmom, u stanju
visokog zahteva organizma i, podrazumeva se, očuvanih digestivnih funkcija, dostiže
čak 20-30%. Non-hem gvožđe, prisutno u ostalim namirnicama, karakteriše znatno
manji stepen iskoristljivosti, koji kod zdravih, zavisno od vrste hrane, kao i drugih
faktora, iznosi svega 1-10%, prosečno 4-5%. Povoljan efekat na intestinalnu apsorpciju
non-hem gvožđa imaju činioci koji favorizuju njegovu rastvorljovost i/ili redukciju,
kao što su enterocitna feri-reduktaza (Dcytb), laktoferin, HCl želudačnog soka,
organske kiseline (askorbinska, limunska, mlečna, amino) i laktoza, a nepovoljan
jedinjenja koja ga vežu i čine nerastvorljivim (fosfati, fosfoproteini, fitati, oksalati,
polifenoli, tanini, vlakna) ili mu konkurišu u resorpciji (bakar, cink, mangan). Resorpcija
non-hem gvožđa se, nakon prethodne redukcije, obavlja preko divalentnog
metalnog transportera 1 (DMT 1) smeštenog na apikalnoj membrani enterocita.
Pored gvožđa, preko DMT 1 se prenose i drugi dvovalentni metali, kao što su bakar,
cink, mangan, kadmijum i olovo, što objašnjava međuzavisnost njihovog odnosa,
kako u fiziološkim, tako i u patološkim stanjima. Po prelasku u enterocit, gvožđe, u
spoju sa još neidentifikovanim proteinom, dospeva do njegove bazolateralne
membrane gde se oksidiše, a potom, preko feroportina 1, eksportuje i predaje
transferinu. Oksidaciju gvožđa, što predstavlja preduslov za njegov izlazak iz ćelije i
prelazak na transferin, obavlja hefaestin, enterocitna fero-oksidaza pridodata
feroportinu 1. Putem transferina ono dospeva do svih ćelija organizma koje ga,
posredstvom transferinskih receptora, preuzimaju. U skladu sa fiziološkom ulogom,
njegovi najveći akceptori su prekursori crvene krvne loze, kao i ćelije koje ga
deponuju, tj. hepatociti i makrofazi slezine, jetre i kostne srži. Imajući u vidu
ograničen transferinski kapacitet, kao kratak životni vek enterocita, koji nakon 3-5
dana deskvamiraju, frakcija gvožđa koja izmiče transportu se gubi, što predstavlja i
glavni fiziološki mehanizam njegove eliminacije u stanjima pretaranog oralnog
unosa.
Kao što je rečeno, kontrola homeostaze gvožđa predstavlja veoma kompleksan proces
čiji su glavni nosioci enterociti i hepatociti, odnosno njihovi regulatorni proteini.
Ključnu ulogu u kontroli importa gvožđa u enterocit imaju specifični intracelularni re-
Страна 16