05.05.2014 Aufrufe

Land mit Aussicht - Berlin-Institut für Bevölkerung und Entwicklung

Land mit Aussicht - Berlin-Institut für Bevölkerung und Entwicklung

Land mit Aussicht - Berlin-Institut für Bevölkerung und Entwicklung

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Erfolgreiche ePaper selbst erstellen

Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.

KL E<br />

HS<br />

AC<br />

VI E<br />

BI T<br />

MG<br />

DN<br />

WE S<br />

KR<br />

EU<br />

TR<br />

NE<br />

MZ G<br />

BM<br />

DA U<br />

TR<br />

SL S<br />

BOR<br />

BO T GE<br />

OB HE R<br />

E BO<br />

MH<br />

EN<br />

ME<br />

W<br />

SG RS<br />

AW<br />

WI L<br />

SB<br />

NOH<br />

RE<br />

COC<br />

WN D<br />

NK<br />

COE<br />

SU<br />

MY K<br />

BI R<br />

NR<br />

HA<br />

GM<br />

SI M<br />

KUS<br />

AU R<br />

EL<br />

KL<br />

LER<br />

LÖ<br />

ST<br />

HAM<br />

UN<br />

KH<br />

MK<br />

KL<br />

AK<br />

WW<br />

EM S<br />

EM<br />

WT M<br />

WA F<br />

OE<br />

RÜD<br />

AZ<br />

SO<br />

LM<br />

SI<br />

HSK<br />

MZ<br />

LD K<br />

HG<br />

MT K<br />

GG<br />

KI B WO<br />

FT<br />

LU<br />

DÜW<br />

LU<br />

NW SP<br />

LD<br />

LD<br />

SÜW<br />

GE R<br />

OG<br />

OS<br />

FR<br />

WT<br />

FR I<br />

WS T<br />

CL P<br />

RA<br />

VEC<br />

BAD<br />

GT<br />

KA<br />

FD S<br />

BRA<br />

OL<br />

RW<br />

HP<br />

KA<br />

CW<br />

DE L<br />

HF<br />

MR<br />

HD<br />

DH<br />

MI<br />

PB<br />

GI<br />

OF<br />

OF<br />

HD<br />

PF<br />

PF<br />

KN<br />

DA<br />

FB<br />

ER B<br />

TÜ<br />

BL<br />

CUX<br />

OHZ<br />

HP<br />

KB<br />

HN<br />

LI P<br />

LB<br />

NF<br />

HE I<br />

VE R<br />

NI<br />

MI L<br />

MO S<br />

HN<br />

SHG<br />

HX<br />

VB<br />

HU<br />

AB<br />

AB<br />

FN<br />

ROW<br />

RT<br />

HM<br />

KS<br />

HR<br />

WN<br />

SL<br />

IZ<br />

ST D<br />

H<br />

HOL<br />

KÜN<br />

UL<br />

RV<br />

PI<br />

FD<br />

MS P<br />

TBB<br />

BC<br />

RD<br />

HE F<br />

SF A<br />

WL<br />

NOM<br />

GÖ<br />

KG<br />

SHA<br />

LI<br />

NM S<br />

HH<br />

HI<br />

ES W<br />

WÜ<br />

CE<br />

SE<br />

AA<br />

HDH<br />

WA K<br />

NE S<br />

KT<br />

NU<br />

MM<br />

OA<br />

PL Ö<br />

OD<br />

SZ<br />

WF<br />

EI C<br />

GS<br />

OHA<br />

WA K<br />

SM<br />

SW<br />

SW<br />

GZ<br />

BS<br />

NEA<br />

AN<br />

MN<br />

AN<br />

DL G<br />

OH<br />

RZ<br />

LG<br />

UE<br />

UH<br />

GF<br />

WF<br />

GTH<br />

SHL<br />

HAS<br />

DON<br />

A<br />

KF<br />

OAL<br />

WR<br />

NDH<br />

HBN<br />

HE<br />

KYF<br />

IK<br />

CO<br />

ERH<br />

ER<br />

WU G<br />

LL<br />

NW M<br />

DA N<br />

HBS<br />

SC<br />

LW L<br />

SA W<br />

QL B<br />

SGH<br />

SÖ M<br />

SO N<br />

LI F<br />

FO<br />

AI C<br />

WM<br />

BÖ<br />

RH<br />

ND<br />

FFB<br />

GAP<br />

WE<br />

AP<br />

SL F<br />

HW I<br />

EI<br />

ASL<br />

KC<br />

LA U<br />

ST A<br />

ML<br />

KU<br />

DA H<br />

BT<br />

BL K<br />

BT<br />

NM<br />

PA F<br />

TÖ L<br />

DBR<br />

PCH<br />

SDL<br />

SBK<br />

MQ<br />

SHK<br />

SOK<br />

AS<br />

M<br />

FS<br />

SK<br />

PR<br />

HO<br />

HO<br />

NEW<br />

AM<br />

MB<br />

WS F<br />

KEH<br />

GRZ<br />

WU N<br />

TI R<br />

ED<br />

EBE<br />

GÜ<br />

AZ E<br />

DE<br />

PL<br />

BT F<br />

RO<br />

V<br />

WE N<br />

L<br />

SAD<br />

ABG<br />

Z<br />

R<br />

LA<br />

LA<br />

RO<br />

MÜ R<br />

BRB<br />

DZ<br />

MÜ<br />

HST<br />

NVP<br />

OPR<br />

HVL<br />

PM<br />

GC<br />

WB<br />

MT L<br />

ASZ<br />

CHA<br />

SR<br />

TS<br />

SR<br />

DGF<br />

DM<br />

STL<br />

AÖ<br />

TO<br />

MW<br />

DL<br />

ANA<br />

PA N<br />

RÜG<br />

OHV<br />

DEG<br />

BGL<br />

HGW<br />

MS T<br />

TF<br />

ME K<br />

REG<br />

FG<br />

OVP<br />

EE<br />

PA<br />

RG<br />

ME I<br />

UM<br />

BAR<br />

DW<br />

FR G<br />

PA<br />

UE R<br />

LD S<br />

MO L<br />

OSL<br />

KM<br />

LO S<br />

PI R<br />

HY<br />

FF<br />

SPN<br />

BZ<br />

NOL<br />

ZI<br />

GR<br />

Nordhessen 9 <strong>mit</strong> seinen <strong>Land</strong>kreisen<br />

Waldeck-Frankenberg <strong>und</strong> Kassel sowie<br />

dem Werra-Meißner- <strong>und</strong> Schwalm-Eder-<br />

Kreis ist weder peripher noch besonders<br />

dünn besiedelt. Hier finden sich ländliche,<br />

intermediäre <strong>und</strong> städtische Siedlungsräume.<br />

Die Region ist stark vom Schrumpfen<br />

betroffen. Nach dem Wegfall der ehemaligen<br />

Zonenrand förderung hat die Region viele<br />

nicht mehr wettbewerbsfähige Betriebe<br />

verloren. Durch eine weitere Schließung<br />

von B<strong>und</strong>eswehrstandorten dürften sich die<br />

demografischen Probleme verschärfen. Bis<br />

zum Jahr 2025 ist in den genannten <strong>Land</strong>kreisen<br />

ein Bevölkerungsrückgang zwischen<br />

neun <strong>und</strong> 18 Prozent zu erwarten. Besonders<br />

der Werra-Meißner-Kreis verliert Teile seiner<br />

Bevölkerung, die zudem noch stark altert.<br />

Diese <strong>Entwicklung</strong> könnte bis zum Jahr 2025<br />

zu einem Durchschnittsalter von 50 Jahren<br />

führen. 12<br />

Auch die Südwestpfalz 10 ist von ländlichen<br />

<strong>und</strong> intermediären Gebieten geprägt. Ebenso<br />

wie in der Region Nordhessen schrumpft ihre<br />

Bevölkerung <strong>und</strong> es werden auffällig wenige<br />

Kinder geboren. Es bestehen enge wirtschaftliche<br />

Verflechtungen zu den beiden kreisfreien<br />

Städten Zweibrücken <strong>und</strong> Pirmasens,<br />

welche komplett vom <strong>Land</strong>kreis Südwestpfalz<br />

umschlossen sind. Die Schuhindustrie<br />

war bis in die 1970er Jahre einer der wichtigsten<br />

Arbeitgeber der Region. Nachdem<br />

es in diesem Bereich zu einem erheblichen<br />

Stellenabbau kam, sank die Einwohnerzahl<br />

merklich. Die ungünstige Verkehrsanbindung<br />

<strong>und</strong> eine unterdurchschnittliche wirtschaftliche<br />

<strong>Entwicklung</strong> tun ihr Übriges. Die beiden<br />

letztgenannten Regionen sind Beispiele dafür,<br />

dass ländliche Räume nicht gr<strong>und</strong>sätzlich<br />

in sich geschlossene Einheiten bilden.<br />

Anteil der Gemeinden in<br />

Prozent <strong>mit</strong> einer Bevölkerungsdichte<br />

unter 150<br />

Einwohner je km 2 2005<br />

unter 15<br />

15 bis unter 50<br />

50 bis unter 60<br />

60 bis unter 70<br />

70 bis unter 80<br />

80 bis unter 100<br />

(Datengr<strong>und</strong>lage: Düsseldorf<br />

LEV GL<br />

B<strong>und</strong>esamt für<br />

Raumordnung <strong>und</strong><br />

Bauwesen)<br />

BOR<br />

KL E<br />

RE<br />

WE S<br />

BO T GE<br />

OB HE R<br />

E BO<br />

MH<br />

KR<br />

EN<br />

VI E<br />

ME<br />

W<br />

MG<br />

SG RS<br />

NE<br />

Düsseldorf<br />

HS<br />

LEV GL<br />

AC<br />

BI T<br />

DN<br />

EU<br />

BM<br />

DA U<br />

AW<br />

Saarbrücken<br />

HOM ZW<br />

PS<br />

PS<br />

NOH<br />

COE<br />

SU<br />

MY K<br />

NR<br />

AU R<br />

EL<br />

LER<br />

HA<br />

GM<br />

HAM<br />

UN<br />

MK<br />

AK<br />

WW<br />

EM S<br />

WA F<br />

OE<br />

SO<br />

LM<br />

SI<br />

HSK<br />

LD K<br />

HG<br />

MR<br />

COC<br />

RÜD MT K<br />

OF<br />

SI M<br />

OF<br />

WI L<br />

GG<br />

Mainz MZ DA<br />

KH<br />

TR<br />

AZ<br />

TR<br />

BI R<br />

HP<br />

ER B<br />

KI B WO<br />

KUS<br />

FT<br />

MZ G WN D<br />

LU<br />

KL KL DÜW<br />

HP<br />

NK<br />

LU HD<br />

SL S Saarbrücken NW SP<br />

SB HOM<br />

LD<br />

HD<br />

ZW<br />

PS LD<br />

PS SÜW KA<br />

HN<br />

GE R<br />

LÖ<br />

Mainz<br />

ST<br />

10<br />

EM<br />

Wiesbaden<br />

WT M<br />

OG<br />

FR<br />

WT<br />

FR I<br />

VS TU T SI G<br />

WS T<br />

OS<br />

CL P<br />

RA<br />

Die Hälfte Deutschlands gehört dem ländlichen Raum<br />

Vor allem in Bayern <strong>und</strong> Mecklenburg-Vorpommern finden sich dünn besiedelte,<br />

ländliche Kreise, wo die Mehrheit der Gemeinden weniger als 150<br />

Kiel<br />

Einwohner je Quadratkilometer hat (grün). In verdichteten Regionen (gelb)<br />

sind immerhin Hamburg noch 15 bis 50 Prozent der Gemeinden so dünn besiedelt. In<br />

Schwerin<br />

einem Drittel aller Kreise in Deutschland, entlang des Korridors zwischen<br />

Bremen<br />

Nordrhein-Westfalen <strong>und</strong> Stuttgart, liegen überwiegend dicht besiedelte<br />

Gemeinden (blau).<br />

<strong>Berlin</strong><br />

BB ES GP<br />

1<br />

VEC<br />

BAD<br />

GT<br />

KA<br />

FD S<br />

Hannover PE OK JL<br />

Stuttgart<br />

BRA<br />

OL<br />

RW<br />

PF<br />

CW<br />

DE L<br />

HF<br />

DH<br />

MI<br />

PB<br />

GI<br />

PF<br />

FB<br />

LB<br />

MI L<br />

MO S<br />

HN<br />

WN<br />

KÜN<br />

BB ES GP<br />

TÜ<br />

BL<br />

VS TU T SI G<br />

KN<br />

5<br />

CUX<br />

OHZ<br />

KB<br />

Wiesbaden<br />

Erfurt NF<br />

BA BA HE I<br />

FÜ<br />

FÜ<br />

Bremen<br />

LI P<br />

VE R<br />

AB<br />

NI<br />

VB<br />

HU<br />

AB<br />

FN<br />

RT<br />

SL<br />

IZ<br />

ST D<br />

München<br />

ROW<br />

SHG<br />

HX<br />

9<br />

Magdeburg<br />

HM<br />

KS<br />

HR<br />

BBG KÖT<br />

H<br />

HOL<br />

FD<br />

MS P<br />

TBB<br />

UL<br />

RV<br />

Kiel<br />

PI<br />

BC<br />

RD<br />

HE F<br />

Leipzig<br />

SF A<br />

WL<br />

NOM<br />

GÖ<br />

KG<br />

SHA<br />

LI<br />

NM S<br />

HH<br />

HI<br />

ES W<br />

WÜ<br />

CE<br />

SE<br />

AA<br />

HDH<br />

EI C<br />

WA K<br />

NE S<br />

SW<br />

KT<br />

NU<br />

MM<br />

OD<br />

WA K<br />

SW<br />

OA<br />

PL Ö<br />

Hamburg<br />

Hannover<br />

Stuttgart<br />

Dresden<br />

SZ<br />

WF<br />

GS<br />

OHA<br />

SM<br />

NEA<br />

GZ<br />

Cottbus<br />

UH<br />

AN<br />

MN<br />

SHL<br />

HAS<br />

AN<br />

DL G<br />

OH<br />

RZ<br />

LG<br />

UE<br />

GF<br />

WF<br />

NDH<br />

GTH<br />

HBN<br />

DON<br />

A<br />

KF<br />

OAL<br />

WR<br />

KYF<br />

IK<br />

CO<br />

BA BA<br />

ERH<br />

HBS<br />

ER<br />

FÜ<br />

FÜ<br />

WU G<br />

LL<br />

NW M<br />

DA N<br />

SO N<br />

LI F<br />

SC<br />

LW L<br />

SA W<br />

QL B<br />

SGH<br />

SÖ M<br />

FO<br />

AI C<br />

WM<br />

SL F<br />

RH<br />

ND<br />

FFB<br />

GAP<br />

WE<br />

AP<br />

HW I<br />

KC<br />

LA U<br />

EI<br />

ASL<br />

DA H<br />

ST A<br />

ML<br />

KU<br />

BT<br />

BL K<br />

BT<br />

NM<br />

PA F<br />

TÖ L<br />

DBR<br />

PCH<br />

SDL<br />

PE OK JL<br />

BS HE<br />

Erfurt<br />

SBK<br />

BBG KÖT<br />

MQ<br />

SHK<br />

SOK<br />

AS<br />

M<br />

HO<br />

FS<br />

SK<br />

PR<br />

BÖ<br />

Magdeburg<br />

HO<br />

NEW<br />

AM<br />

KEH<br />

München<br />

MB<br />

WS F<br />

GRZ<br />

WU N<br />

TI R<br />

ED<br />

EBE<br />

GÜ<br />

Schwerin<br />

2<br />

3<br />

AZ E<br />

DE<br />

PL<br />

BT F<br />

WE N<br />

SAD<br />

LA<br />

RO<br />

ABG<br />

V<br />

L<br />

Z<br />

R<br />

LA<br />

RO<br />

6<br />

MÜ R<br />

BRB<br />

DZ<br />

OPR<br />

HVL<br />

MÜ<br />

NVP<br />

PM<br />

MT L<br />

GC<br />

WB<br />

ASZ<br />

CHA<br />

SR<br />

DGF<br />

TS<br />

HST<br />

STL<br />

SR<br />

DM<br />

Leipzig<br />

MW<br />

AÖ<br />

TO<br />

DL<br />

ANA<br />

PA N<br />

RÜG<br />

MS T<br />

OHV<br />

TF<br />

ME K<br />

REG<br />

DEG<br />

BGL<br />

HGW<br />

FG<br />

OVP<br />

EE<br />

ME I<br />

PA<br />

RG<br />

BAR<br />

DW<br />

FR G<br />

PA<br />

4<br />

UM<br />

7<br />

UE R<br />

<strong>Berlin</strong><br />

LD S<br />

MO L<br />

OSL<br />

KM<br />

Dresden<br />

8<br />

LO S<br />

PI R<br />

HY<br />

FF<br />

Cottbus<br />

SPN<br />

BZ<br />

NOL<br />

ZI<br />

GR<br />

Kapitel 1<br />

<strong>Berlin</strong>-<strong>Institut</strong> 11

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!