environment

More documents

Recommendations

Info

Vol. 11 No. 1 2004 De krater in de Luikerweg bij Maastricht Dr. R.F. Bekendam GeoControl, Meidoorn 93, 6226 WG Maastricht, tel:+31 (0)43-3628523 E-mail: geocontrol@planet.nl Inleiding In de nacht van 2 op 3 november 2003 daalde, tijdens een routinepatrouille, een politiebusje de Pietersberg af richting Maastricht. Plotseling zag de chauffeur een gat in de weg, dat zij maar nèt kon ontwijken. Bij nadere inspectie bleek het gat 4 bij 6 meter groot te zijn. Ook was een waterstroom hoorbaar. Toen de chauffeur en haar collega de telefoon pakten om te weten te komen waarom deze “wegwerkzaamheden” aan de Luikerweg niet waren afgezet, schoof het talud vlakbij het restaurant “Chalet Bergrust” het gat in en ontstond uiteindelijk een 8 meter diepe krater van 10 bij 10 meter. Een gietijzeren waterleiding bleek te zijn gebroken, waardoor circa drie miljoen liter water uit de hoger op de berg gelegen drinkwaterreservoirs in het gangenstelsel was gestroomd. De patrouille sloeg alarm, en het gat werd door politie en brandweer afgezet (Fig. 1). Inmiddels werd duidelijk dat er sprake was van een instorting in een “mergelgrot”. In Nederlands en Belgisch Limburg zijn namelijk in de zachte, tijdens het Boven- Krijt (Maastrichtien) afgezette, kalksteen in totaal meer dan 400 ondergrondse gangenstelsels uitgezaagd en - gekapt 1 . Instortingen in deze gangenstelsels treden met enige regelmaat op, welke, afhankelijk van het type instorting en de geologische configuratie, gepaard kunnen gaan met ernstige verzakkingen aan het oppervlak 2 . De krater in de Luikerweg lag boven een instabiel en niet voor het publiek toegankelijk gedeelte van het Noordelijk Gangenstelsel. Voor alle zekerheid werden toeristische rondleidingen in het gangenstelsel voorlopig stopgezet. In opdracht van de door de Gemeente Maastricht ingeschakelde gespecialiseerde aannemer GEO Organisation BV heeft GeoControl onderzoek gedaan naar de stabiliteit van het gangenstelsel in de directe omgeving van de krater en de mogelijke gevaren onder- en bovengronds [1]. Bij alle aspecten van stabiliteit en veiligheid is het Staatstoezicht op de Mijnen nauw betrokken geweest. Voorgeschiedenis De instortingskrater heeft zich gevormd boven een oud instortingsgebied (Fig. 2), dat op een bijzondere manier is ontstaan. In 1794 heeft het Franse leger geprobeerd om de stellingen van de verdedigers een slag toe te Fig. 1. De nèt gevormde instortingskrater (Dagblad De Limburger, 4-11-2003). Op de achtergrond Chalet Bergrust. brengen door de daaronder gelegen gangenstelsels te doen instorten met behulp van enkele vaten buskruit [2]. Deze acties waren in zoverre “succesvol” dat een grootschalige pilaarinstorting is opgetreden, waarbij binnen enkele secondes enkele hectares gangenstelsel werden verwoest. In 1813 zouden de Fransen op dezelfde wijze nog een instorting hebben veroorzaakt [3]. Waarschijnlijk ten gevolge van roofbouw en de door de ontploffingen aangerichte schade zijn in de eerste helft van de negentiende eeuw nog één of meer grootschalige pilaarinstortingen opgetreden. Bij een grootschalige pilaarinstorting komen het mergeldak en de bovenliggende grondlagen enkele decimeters tot enkele meters naar beneden en worden de pilaren sterk in elkaar gedrukt [4]. De instorting doet altijd een krachtige drukgolf ontstaan die ook voor personen in andere delen van het gangenstelsel, en zelfs buiten de groeve bij de ingang, dodelijk kan zijn (bij kleinschalige, lokale dak- of pilaarinstortingen treedt een dergelijke drukgolf uiteraard niet op). Het instortingsgebied wordt meestal door schuifbreuken begrensd die van het instortingsgebied af hellen onder een hoek van rond de 70° (Fig. 3). Bovengronds ontstaat dan altijd een verzakkingsgebied. In Nederlands en Belgisch Limburg zijn tot nu toe minstens tien (niet door explosieven geïnduceerde) grootschalige instortingen van ondergrondse mergelgroeves opgetreden. De oorzaak is meestal kruipvervorming van te klein 1 De benaming “mergel” is strikt genomen onjuist. Het gaat hier namelijk om een vrijwel pure kalksteen, terwijl mergel officieel een mengsel is van klei en kalk. Omdat “mergel” zo sterk is ingeburgerd, wordt deze benaming in dit artikel toch aangehouden. 2 Overigens dient te worden opgemerkt dat de voor toeristen toegankelijke gangenstelsels regelmatig op stabiliteit en veiligheid worden geïnspecteerd. 29
Ingeokring Newsletter Fig.2. Plattegrond van het gangenstelsel en de topografie van de bovengrond. 30
Page 2 and 3: Table of contents Editorial .......
Page 4 and 5: Vol. 11 No. 1 2004 From the chairma
Page 6 and 7: Vol. 11 No. 1 2004 Figure 2: Locati
Page 8 and 9: Vol. 11 No. 1 2004 Figure 3: The ge
Page 10 and 11: Vol. 11 No. 1 2004 ENVIRONMENT BioS
Page 12 and 13: Vol. 11 No. 1 2004 Figure 3: Ground
Page 14 and 15: Vol. 11 No. 1 2004 Infrastructural
Page 16 and 17: Vol. 11 No. 1 2004 Figure 2: Fundam
Page 18 and 19: Vol. 11 No. 1 2004 Figuur 3. Ontsta
Page 20: Vol. 11 No. 1 2004 reducerende omst
Page 24 and 25: Vol. 11 No. 1 2004 Het arseen wat v
Page 26 and 27: Vol. 11 No. 1 2004 natural resource
Page 28 and 29: Vol. 11 No. 1 2004 Cutting of trees
Page 32 and 33: Vol. 11 No. 1 2004 gedimensioneerde
Page 34 and 35: Vol. 11 No. 1 2004 Fig. 4. Tijdens
Page 36 and 37: Vol. 11 No. 1 2004 Fig. 9. Huidige
Page 38 and 39: Vol. 11 No. 1 2004 wèl mogelijk in
Page 40 and 41: Vol. 11 No. 1 2004 Figuur 1: Ruimte
Page 42 and 43: Vol. 11 No. 1 2004 conclusies is er
Page 44 and 45: Vol. 11 No. 1 2004 The dirtiest riv
Page 46 and 47: Vol. 11 No. 1 2004 unattractive pub
Page 48 and 49: Vol. 11 No. 1 2004 changes: a Great
Page 50 and 51: Vol. 11 No. 1 2004 PROFESSOR’S CO
Page 52 and 53: Vol. 11 No. 1 2004 disadvantage in
Page 54 and 55: Vol. 11 No. 1 2004 INGEOKRING ACTIV
Page 56 and 57: Vol. 11 No. 1 2004 Impressies van e
Page 58 and 59: Vol. 11 No. 1 2004 NEWS TU Delft la
Page 60 and 61: Vol. 11 No. 1 2004 STUDENTEN Wissel
Page 62 and 63: Vol. 11 10 No. 12 2004 2003 19 61
Page 64 and 65: Vol. 11 No. 1 2004 the cone. Decrea
Page 66 and 67: Vol. 11 No. 1 2004 1.Visual inspect
Page 68 and 69: Vol. 11 No. 1 2004 offshore project

environment

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?