environment

Ingeokring Newsletter
Het Kwelgedrag van het Voorste Diep
Drs. Jan H.J. Ebbing, Ing. Adrie C.T. van Ruiten en Ing. Koen J.J. Kanen
Syncera GeoData, Dr. Stolteweg 54A, 8025 AX Zwolle, Tel.+31(0)38-7507000, email: jeb@syncera-geodata.nl
1 Inleiding
De provincie Drenthe verricht al enige tijd, samen met
de Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD),
onderzoek aan de kwelsituatie in de omgeving van het
dal van het Voorste Diep. Concreet lag in het voorjaar
van 2003 nog de volgende probleemstelling op tafel: uit
modelresultaten kwam een extreem natte kwelzone naar
voren ter hoogte van het genoemde dal, die niet aansluit
bij de veldwaarnemingen die wijzen op een relatieve
droogte en het ontbreken van duidelijke
kwelverschijnselen.
De provincie Drenthe heeft Syncera GeoData juni 2003
opdracht gegeven om in relatie tot de genoemde
probleemstelling een nader geologisch onderzoek uit te
voeren. Dit diende te gebeuren met behulp van de
aanwezige boorgegevens, geo-elektrische gegevens,
sonderingen en andere relevante ondergrond informatie.
Dit betroffen zowel analoge als digitale gegevens. Het
doel van het onderzoek was het vinden van een
verklaring voor het, ten opzichte van het
geohydrologische model, afwijkende kwelgedrag van
het dal van het Voorste Diep.
2 Werkwijze
Relevante literatuurinformatie over het
onderzoeksgebied is geanalyseerd, hierbij is vooral
gezocht naar informatie over de geologische opbouw
en de opbouw van de relevante te onderscheiden
geologische eenheden. Daarnaast zijn alle voor handen
zijnde bestaande ondergrondgegevens verzameld. Deze
gegevens zijn geherinterpreteerd en opgenomen in een
relationele projectdatabase. Met behulp van deze
digitale informatie is er een ruimtelijk ondergrondmodel
gemaakt, dat als basis dient voor de oplossingsrichting.
2.1 Relevante geologische informatie
Het onderzoeksgebied ligt voornamelijk op de
Hondsrug, ten zuiden van Gasselte, waarbij het dal
eindigend op het Voorste Diep centraal ligt (figuur 1). In
deze bijdrage wordt niet diep in gegaan op de
ontstaanswijze van de Hondsrug en haar relatie met het
Hunzedal. Hierover bestaan meerdere visies, die buiten
de feitelijke scope van het onderzoek vallen. De door de
voormalige Rijks Geologische Dienst aangehangen,
meest gangbare, visie is in het kort de volgende: het
huidige landschap waartoe de Hondsrug en het Hunzedal
behoren is vooral gevormd tijdens de voorlaatste ijstijd.
Waarbij de Hondsrug een bewaard gebleven relict is
van het toen aanwezige landijs, dankzij de achtergelaten
grondmorene (keileem). Terwijl het Hunzedal juist sterke
erosie heeft ondergaan, waarbij oudere afzettingen
volledig of deels zijn verdwenen. Het is tevens van
belang om te weten dat het Hunzedal ook al voor het
Saalien een belangrijke depressie in het landschap
vormde.
Uit de gepubliceerde geologische kaart, Assen West en
Oost (Bosch, 1990), zijn de voor dit onderzoek van belang
zijnde geologische eenheden 1 gedistilleerd. De interne
opbouw en samenstelling (lithologie) van deze
eenheden is kritisch geëvalueerd.
2.2 Ondergrondgegevens
Er kon gebruik gemaakt worden uit een drietal type
ondergrondgegevens, zijnde: boorgegevens, geoelektrische
gegevens en sonderingen. De geoelektrische
gegevens en een deel van de boorgegevens
heeft de WMD beschikbaar gesteld, terwijl de
sonderingen die voor een eerdere studie waren gemaakt
zijn aangeleverd door Geo-Delft. De belangrijkste bron
voor boorgegevens was evenwel de DINO-database
van TNO-NITG..
Met het bestaande en verworven inzicht, na evaluatie
van de geologische informatie, zijn de bestaande
ondergrondgegevens geuniformiseerd,
geherinterpreteerd en opgeslagen in de projectdatabase.
Hierbij zijn de geo-elektrische metingen en de
sonderingen indicatief vertaald naar lithologie om tot
een uniforme database te kunnen komen. Zonder
uniforme database is het immers niet mogelijk om een
betrouwbaar consistent ondergrondmodel te bouwen.
2.3 Ruimtelijk ondergrondmodel
De in de projectdatabase opgeslagen gegevens in
combinatie met de regionale geologische kennis vormen
de basis voor de ruimtelijke modellering, die op haar
beurt de basis vormt van de contourbeelden en profielen.
1 Omdat de resultaten van dit onderzoek moesten aansluiten bij eerder onderzoek is de oude stratigrafie gebruikt en niet de door Weerts
e.a. (2000) gepresenteerde en onlangs door TNO-NITG geïmplementeerde nieuwe stratigrafie.
38