Forn skriðuföll á Suðurlandi

Árnessýsla
Flói
– Oddgeirshólar: …Túninu grandar grjóthrun úr klettum fyrir ofan völlinn.
(Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Hraungerðishreppur 1709).
Villingaholtshreppur
– Þjótandi, Egilsstaðir: ...(Suðurlandsskjálftar 1896): Úr klettunum fram með
Þjórsá milli Þjótanda og Egilstaða féllu víða björg í ána, sumstaðar sprungu þau frá,
en héngu uppi, og víða komu sprungur nokkrar í klettana bæði nærri brúnni og
annarsstaðar (Þorvaldur Thoroddsen, Jarðskjálftar á Suðurlandi, 1899).
– Þjótandi, Egilsstaðir: …Suðurlandsskjálftar (1896) …Við Þjórsárbrúna hrundi
klöpp rétt í námunda við annan akkerisstöpulinn, en hvorki sakaði hann né brúna
sjálfa (Fréttir frá Íslandi 1896).
Skeið
– Framnes: …Kostir og ókostir sem segir um heimajörðina Fjall, nema hér spillast
engjar af skriðum úr fjalli og túninu grandar hér ekki landbrot. (Jarðabók Árna
Magnússonar og Páls Vídalíns, Skeiðahreppur 1709).
– Birnustaðir: …Engjar, sem verið hafa, eru nærri því allar eyðilagðar fyrir
smálækjum úr fjallinu, sem borið hafa á þær sand, möl og grjót. (Jarðabók Árna
Magnússonar og Páls Vídalíns, Skeiðahreppur 1709).
– Vörðufell: ...Jarðskjálftinn 14. ágúst 1784 varð harðastur í uppsveitum Suðurlands,
Biskupstungum, Holtum og Hreppum. ...Fjöllin hristu sig, eins og hundar komnir af
sundi, svo að skriður og moldarmekkir þeyttust niður hlíðarnar. Sem dæmi má nefna
það, að 36 skriður féllu fram í vestanverðu Vörðufelli á Skeiðum.(Pálmi Hannesson,
Landið okkar, 1957).
– Vörðufell: ...hinn 14 og 16 ágúst 1784 ...jarðskjálftar þessir voru harðastir í
Árnessýslu og Rangárvallasýslu, þó einkum í Árnessýslu; menn fundu og allharða
kippi um allan suðvesturhluta landsins og nokkrar hreyfingar í fjarlægum héruðum.
...jarðrask varð mikið við jarðskjálfta þessa, fjöllin léku á reiðiskjálfi og ótal skriður
og björg hrundu niður á undirlendi; hinn 14. ágúst féllu 36 skriður úr vestanverðu
Vörðufelli milli Hurðarbaks og Framness. Jarðvegur í hlíðum losnaði víða utan af
berginu og rann ofan á láglendi., svo berir klettar urðu eftir, en mold, aur og sandur
sem niður féll, spillti undirlendinu, lá þar í hrönnum og varð síðar að þúfum;
haustrigningar og stormar fluttu aur og sand úr skriðuflögunum á graslendi og
skemmdi það. Víða sprungu björg úr klettum og duttu niður á láglendi. (Þorvaldur
Thoroddsen, Jarðskjálftar á Suðurlandi, 1899).
29