Forn skriðuföll á Suðurlandi

(Guðmundur Jónsson Hoffell, Skaftfellskar þjóðsögur og sagnir, ásamt sjálfsævisögu
höfundar, 1946).
– Hoffellsjökull: …lausgangandi menn geta farið upp á Múlann um 220 m hátt
einstigi, sem kallað er Kleifin. Það er bratt og örðugt, auk þess sem ekki er þar
hættulaust, vegna grjóthruns (Árbók FÍ, 1937).
Mýrar
– Mýrar (alm.): …Um öll þessi hér að framan áminnstu fjöll er það sannast að segja
að þau eru víðast ber og graslaus, aðeins finnast hér og hvar grasbrekkur sem alla
jafnan blása meir og meir upp, fyrir utan hvað skriðuhlaup hjálpa til þeirra
eyðilegginga (Sýslu og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins – Einholtsprestakall,
1839).
– Mýrar (um skóga): …Á þeim þremur áminnstu aðaldölum Heiðnabergs–,
Kolgrafar–, og Vindborðs–, eru lítilfjörlegar skógarleifar, og ætla ég mismuni um
stærð eða gæði þeirra í áminnstum plássum. En að skógunum fari aftur, er vafalaust,
og orsakast það af skriðuhlaupum, jöklum og vötnum (Sýslu og sóknarlýsingar
Bókmenntafélagsins – Einholtsprestakall, 1839).
– Raufarberg: …en engjar litlar, er liggja fyrir vötnunum, og hefur jörðin meir
gengið af sér fyrir þessa skuld heldur en vegna snjóflóða og fjallskriðna, sem
hvorutveggja er henni þó allhættulegt (Sýslu og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins –
Einholtsprestakall, 1839).
Suðursveit
– Suðursveit (alm.): …Vel sjást þau merki enn í dag, að sveit þessi hefur til forna
verið forkunnar fríð, en nú er hún orðin mjög hrörleg og umrótuð af skriðum og
stórhlaupum úr fjöllum ofan, sem hafa nú að kalla eyðilagt allt graslendi, sem til
þeirra fyrri legið hefur (Sýslu og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins –
Kálfafellsstaðarsókn, 1855).
– Suðursveit (um skóga): …Skógarpláss þau, sem finnast hér nú og bráðum virðast
standa feigum fótum. Ef jöfn aðgæsla er við höfð sem hingað til, eru á Kálfafellsdal,
Breiðabólstaðarfjalli og Steinadal. …Það má fullyrða, að skógar þessir eyðist stórum
árlega bæði af skriðum og vötnum, þó mest af vondri meðferð og hirðingu (Sýslu og
sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins – Kálfafellsstaðarsókn, 1855).
– Skálafell: …Tún eru þar allgóð, en liggja þó sem allt graslendi þar fram með
fjallinu fyrir skriðuáhlaupum og eru mjög fordjörfuð þar af (Sýslu og sóknarlýsingar
Bókmenntafélagsins – Kálfafellsstaðarsókn, 1855).
– Hestgerði: …tún grasgefin, en grjóthlaupin mjög (árfram–burður/lækur?) (Sýslu
og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins – Kálfafellsstaðarsókn, 1855).
6