Forn skriðuföll á Suðurlandi

þrír staddir samtímis í allstórri grastorfu. Reið þá yfir mjög snarpur jarðskjálftakippur,
og skipti það tæpast sekúndum, að torfan losnaði frá snarbröttu berginu og tók til
jarðar. Hafði hún verið staðsett fyrir nálægt því miðju berginu, og var því um 60
faðma hátt í sjó niður, með snögum, syllum og grastóm. Það geta allir hugsað sér, hve
ægilegt aðstað þeirra var, og litlir möguleikar að bjarga sér frá bráðum dauða, sem og
hitt, hve skelfilegt var að vera utan í bjargi í miklum jarðskjálfta. Allt sýndist þeim
vera dinglandi laust og lítið í hamförum náttúrunnar. Loftið var þrungið af hvin og
þrýstingi frá niðurhrapandi mold, grjóti, graskekkjum og stærðar móbergsbjörgum, og
eyjan öll sýndist þeim ganga í bylgjum, róla og rugga sem hrísla í vindi. …Þegar
þeir fundu, hvað um var að vera og sáu, hvað verða vildi, stukku þeir sinn til hvorrar
hliðar út úr grastorfunni og náðu fótfestu í öðrum grastætlum, sem fastar reyndust, og
varð það þeirra björgun. (Árni Árnason, Fyrsta veiðiförin, Heima er best, 1957).
– Álsey (Jarðskjálftar, 1896): ...sama dag (27. ágúst) voru 2 eða 3 menn nærri
hrapaðir í Álsey; flúð utan í bergfláa losnaði og hljóp með þá. Stórrigning var allan
fyrri hluta dags, er gerði allar ferðir í fjöllunum hættulegri og lítt mögulegar.
(Þorvaldur Thoroddsen, Jarðskjálftar á Suðurlandi, 1899).
– Bjarnarey: …og í Bládranganum (Bjarnarey?), sem hrundi í jarðskjálftanum
1896, voru snaraðir 2100 við fyrstu snörun á einum degi. (Árni Árnason, Fuglaveiðar
í Vestmannaeyjum, Heima er best, 1956).
– Geldungur: …Í sambandi við jarðskjálfta þessa (1896) hrapaði hinn mikli
steinbogi, er lá yfir norður og suður Geldung. Úteyjan Geldungur liggur örskammt í
NNV frá Súlnaskeri, og eru þær báðar sæbrattar (Magnús Guðmundsson, Vegur lagður
upp á Geldung, Ægir, 1945).
– Geldungur: …Geldingasker eða Geldungur, eins og hann er jafnan kallaður nú,
var áður tengdur saman með steinboga. Hann hrundi í jarðskjálftunum 1896 (Árbók
FÍ, 1948).
– Geldungur (Jarðskjálftar, 1896): ...nóttina milli 1. og 2. september kom harður
kippur í Vestmanneyjum, þá féll steinbogi sá, sem var yfir „Gatið” á eyjunni
„Geldung” og aftókst þar með vegur upp á hann. (Þorvaldur Thoroddsen,
Jarðskjálftar á Suðurlandi, 1899).
50