MIESIĘCZNIK DLA FARMACEUTÓW MARZEC 2008

MEDYCYNA
odkrycia
Nietypowe przyczyny
niepłodności
lek. med. Agnieszka
Szumska-Olczak
Brak sukcesu konwencjonalnego
podejścia do diagnostyki i leczenia
niepłodności skłania badaczy
do poszukiwania przyczyn zjawiska
na poziomie molekularnym. Dotychczas
poznane i opisane patologie,
uznane za przyczyny niepłodności, mają
podłoże anatomiczne lub hormonalne.
Najczęstsze z nich, po stronie kobiety, to:
brak owulacji, zespół policystycznych
jajników, torbiele jajników, endometrioza,
choroby zapalne miednicy mniejszej,
mięśniaki, anatomiczne wady budowy
macicy. Podobną naturę mają odkryte
przyczyny niepłodności męskiej: zaburzenia
hormonalne, zakażenia, wady
budowy narządów płciowych, przeciwciała
przeciwplemnikowe.
BARIERA PSYCHOLOGICZNA
Do niedawna przyczyn niepłodności
szukano wyłącznie na poziomie funkcjonowania
biologicznego. Dziś już wiadomo,
że istnieją również bariery psychologiczne
blokujące zdolność do
poczęcia. Na poziomie świadomym kobieta
deklaruje chęć posiadania potomstwa,
ale na głębokim poziomie nieświadomym
z różnych emocjonalnych przyczyn nie
wyraża zgody na macierzyństwo.
Rocznie publikowanych
jest około 2 tys. prac
naukowych
dotyczących
niepłodności. Mimo
takiej intensywności
badawczej u 30% par
starających się
o dziecko nie można
określić przyczyny
niepowodzenia.
Blokady psychiczne mogą mieć podłoże
jatrogenne. Biologiczny model leczenia
bezpłodności, zwykle długotrwały i niestety
często nieskuteczny, rodzi poczucie
frustracji, narastający lęk, gniew i bezsilność,
w końcu utratę wiary w sukces.
Potwierdzeniem teorii wpływu psychiki
Poznanie przyczyn zaburzeń
procesu implantacji
powinno przyczynić się
do poprawy wyników
leczenia niepłodności.
na płodność są stosunkowo częste poczęcia,
które mają miejsce w pierwszym roku
po adopcji (tzw. zespół Van Gogha).
ZABURZENIA PROCESU
IMPLANTACJI
Niedawno poznaną przyczyną niepłodności,
poronień nawykowych i porodów
przedwczesnych jest zespół antyfosfolipidowy.
Od pewnego czasu coraz więcej
uwagi poświęca się także poznaniu mechanizmów
implantacji zarodka. Bowiem
to właśnie od powstania prawidłowego
połączenia między matką i płodem zależy
sukces – ale niestety też niepowodzenie
– ludzkiej prokreacji. Zaburzenia
tego procesu są prawdopodobną przyczyną
niepłodności o nieustalonej etiologii,
a ich poznanie powinno przyczynić
się do poprawy wyników leczenia, które
niestety są dalekie od oczekiwań, zarówno
pacjentek, jak i lekarzy.
Połączeniem płodu z organizmem matki
jest trofoblast, a następnie rozwijające
się z niego łożysko. Całą kaskadę zjawisk
zapoczątkowuje implantacja blastocysty
przebiegająca w trzech etapach: apozycji
blastocysty, adhezji (czyli wchodzenia
w ścisły kontakt z powierzchnią nabłonka
macicznego) oraz inwazji trofoblastu
i łączenia się komórek zarodka z komórkami
doczesnej.
Proces ten zaczyna się około 7. dnia po
owulacji. Trofoblast łączy się z endometrium
przy udziale różnych cząstek adhezyjnych,
których ekspresja na powierzchni endometrium
zmienia się w czasie cyklu miesiączkowego.
Specyficzny skład i wzajemne
proporcje cząstek adhezyjnych oraz
sekrecja pewnych mediatorów sprawia, iż
pomiędzy 19. a 22. dniem cyklu rozpulchniona
błona śluzowa trzonu macicy posiada
szczególne właściwości antygenowe,
umożliwiające implementację i zagnieżdżenie
się blastocysty. Okres ten określa
się „okienkiem implantacyjnym”.
W dotychczasowych badaniach nad rolą
cząstek adhezyjnych nie udało się jednoznacznie
ustalić roli, jaką odgrywają.
Wiadomo jednak, że nieprawidłowa ich
ekspresja jest częsta wśród kobiet z niewyjaśnioną
przyczyną niepłodności. Dalsze
badania, jeśli doprowadzą do całkowitego
zrozumienia i wyjaśnienia zjawiska implantacji,
mają szansę stać się ważnym
odkryciem w medycynie. Zjawisko implantacji
jest bowiem modelem rozpoznania
i tolerancji dwóch genetycznie
tylko częściowo podobnych a antygenowo
zupełnie obcych tkanek.
Fot. SPL/East News
22 Farmacja i ja Marzec 2008