MIESIĘCZNIK DLA FARMACEUTÓW MARZEC 2008

MEDYCYNA
obserwatorium gastrologiczne
Zaburzenia
mikroflory jelit
Ciało człowieka jest ekosystemem złożonym
z komórek ludzkich i drobnoustrojów.
Liczba komórek mikroorganizmów
dziesięciokrotnie przewyższa liczbę komórek
naszego ciała. Jak to możliwe?
Rozwiązanie zagadki tkwi w wielkości
komórek. Bakteryjne są
wielokrotnie mniejsze od ludzkich
i znajdują się głównie w jelicie.
Ogólna masa bakterii jelitowych wynosi
0,5-1,5 kg.
EKOSYSTEM
W MINIATURZE
Mikroflora jelitowa bierze udział
w trawieniu, rozkładając związki
nieprzyswajalne dla człowieka, wytwarza
witaminy z grupy B, witaminę
K, kwas foliowy i pantotenowy
oraz chroni przed inwazją gatunków
chorobotwórczych. Przyjazne bakterie
uniemożliwiają zasiedlenie jelita
bakteriom niebezpiecznym, współzawodniczą
z nimi o składniki odżywcze
i miejsca przyczepu do komórek
nabłonka jelita, stymulując
wytwarzanie przeciwciał i produkując
substancje bakteriobójcze.
Niektóre gatunki wchodzące w skład
prawidłowej mikroflory mogą wykazywać
działanie szkodliwe. Na przykład
gatunki z rodzaju Pseudomonas i Clostridium
wytwarzają toksyny, a Escherichia coli i Gram-
-dodatnie ziarniaki mogą produkować
związki o działaniu rakotwórczym.
ZAKŁÓCONA RÓWNOWAGA
Panująca w jelicie równowaga może zostać
zakłócona przez wiele różnych czynników,
takich jak stany chorobowe jelit, antybiotykoterapia,
zaburzenia perystaltyki,
niewłaściwa dieta, stres, zabiegi operacyjne
w obrębie przewodu pokarmowego,
radioterapia. W efekcie dochodzi do
nadmiernego namnażania się bakterii
patologicznych.
Wśród objawów zaburzeń w składzie
mikroflory jelitowej mogą dominować
bóle brzucha, wzdęcia i nieprawidłowe
wypróżnienia, ale choroba może też
przebiegać pod postacią nawracających
zakażeń układu oddechowego, alergii
i innych chorób o podłożu immunologicznym.
Bywa i tak, że jedynymi nieprawidłowościami,
pozornie niezwiązanymi
z przewodem pokarmowym, są: osłabienie,
męczliwość, bóle głowy, bóle reumatyczne,
bóle kręgosłupa, zaburzenia
miesiączkowania, niedokrwistość.
NIEBEZPIECZNA CANDIDA
Szczególnym przypadkiem zaburzenia
mikroflory jelitowej jest grzybica przewodu
pokarmowego, w której dochodzi
do dominacji w składzie gatunkowym
grzybów z rodzaju Candida, najczęściej
Candida albicans.
Grzybicy sprzyjają m.in. podeszły wiek,
długotrwałe leczenie antybiotykami,
zwłaszcza o szerokim spektrum działania,
niedożywienie, cukrzyca, przyjmowanie
leków immunosupresyjnych lub steroidowych
albo inhibitorów pompy protonowej.
Niestety, zdiagnozowanie grzybicy przewodu
pokarmowego nie jest łatwe. Istnieją
testy na obecność Candida w kale,
jednak sam wynik dodatni nie oznacza
istnienia choroby. Postawienie rozpoznania
umożliwia stwierdzenie obecności
grzyba w kale wówczas, gdy związana jest
ona z występowaniem objawów chorobowych.
Obecność grzybów z rodzaju
Candida stwierdza się bowiem u 55%
zdrowych osób. Symptomy kandydozy
pokarmowej są różnorodne, pozornie
ze sobą niezwiązane i niespecyficzne.
UCIĄŻLIWA TERAPIA
Leczenie grzybicy jest długotrwałe
i uciążliwe. Farmakoterapia z zastosowaniem
leków hamujących namnażanie
się grzybów będzie nieskuteczna,
jeśli nie zmienimy na
trwałe nawyków żywieniowych.
Z diety należy wykluczyć konserwowane
półprodukty, słodycze,
ograniczyć ilość spożywanego mięsa,
a zwłaszcza wędlin, pieczywo
białe zastąpić razowym, wprowadzić
do jadłospisu kasze. Zamiast gotowych
soków w kartonach i butelkach
należy pić kompoty i świeżo wyciskane
soki z dostępnych w danym
sezonie owoców i warzyw. Podstawowym,
lekkostrawnym źródłem
białka powinny być warzywa strączkowe
i kasze.
W celu przywrócenia prawidłowej mikroflory
jelitowej można przyjmować
preparaty zawierające przyjazne bakterie.
Na rynku jest dostępnych wiele takich
preparatów ułatwiających odbudowę
prawidłowego składu gatunkowego w jelitach:
probiotyki, prebiotyki oraz synbiotyki.
Magdalena Górecka,
konsultacja
lek. med. Agnieszka Szumska-Olczak
Rys. SPL/East News
34 Farmacja i ja Marzec 2008