MIESIĘCZNIK DLA FARMACEUTÓW MARZEC 2008

MEDYCYNA
w trosce o bezpieczeństwo pacjenta
dr n. med. Marta
Chełmińska
specjalista alergolog,
adiunkt Kliniki
Alergologii Katedry
Pneumonologii
i Alergologii
Akademii Medycznej
w Gdańsku.
Poznaj swojego pacjenta...
z alergią
Z alergią związany jest ból, który leczony w sposób nieodpowiedni
może spowodować poważne konsekwencje. Pacjentów często dotyka
również alergia na substancje czynne popularnych leków
stosowanych w leczeniu bólu.
ogólnej populacji Polski oraz 4,3% chorych
na astmę oskrzelową.
Ważne!
PATOMECHANIZM
Patomechanizm jest ściśle związany
z wpływem ASA na metabolizm pochodnych
kwasu arachidonowego. Dolegliwości
pod postacią nieżytu nosa i zapalenia
zatok pojawiają się w trzeciej lub
czwartej dekadzie życia. Proces zapalny
prowadzi do powstania polipów nosa,
które cechuje nawrotowy charakter nawet
po ich chirurgicznym usunięciu. W zmiennej
kolejności dołączają się: astma oskrzelowa
oraz nadwrażliwość na ASA.
Najczęściej uczulającymi alergenami
są pokarmy (jaja, mleko, kakao, owoce,
ryby, orzechy i inne), pyłki roślin,
roztocza kurzu oraz zarodniki grzybów
pleśniowych. Reakcje alergiczne mogą
też być wywoływane przez niektóre
grupy leków. Należy zwracać uwagę,
jakie leki przyjmuje pacjent.
kujących receptor dla leukotrienów – montelukastu
i zafirlukastu oraz inhibitora
5-lipooksygenazy – zileutonu.
Stosowanie niektórych preparatów
farmaceutycznych dostępnych
bez recepty może mieć wpływ
na wystąpienie działań niepożądanych.
Reakcje odpowiedzialne za ich
występowanie przebiegają najczęściej na
drodze mechanizmów nieimmunologicznych.
Przykładem reakcji z udziałem
układu immunologicznego (5% działań
niepożądanych) jest nadwrażliwość na
kwas acetylosalicylowy (acetylosalicylic acid,
ASA), której towarzyszy astma oskrzelowa
oraz często polipy nosa, co określane
jest mianem triady aspirynowej (aspirin
triad, aspirin-induced asthma, AIA). Burzliwy
przebieg kliniczny, trudności w terapii
oraz nie do końca poznana patogeneza
sprawiają, iż AIA stanowi istotny problem
współczesnej alergologii, dotyczący 0,6%
OBJAWY
Objawami pojawiającymi się po przyjęciu
leków zawierających pochodne ASA
są: łzawienie, niedrożność nosa, kichanie,
zaczerwienienie twarzy, kaszel, duszność.
Mogą wystąpić zmiany skórne i biegunka.
Objawy pojawiają się po kilkudziesięciu
minutach, natomiast najbardziej
nasilone są pomiędzy pierwszą a trzecią
godziną po przyjęciu leku.
TERAPIA
Podstawą terapii jest unikanie niesterydowych
leków przeciwzapalnych (NLPZ)
oraz pokarmów zawierających salicylany.
Największe bezpieczeństwo zapewniają
selektywne inhibitory COX-2. Jednakże
doniesienia ostatnich lat dotyczące działań
niepożądanych ograniczają ich zastosowanie.
Nowe możliwości w terapii
zaistniały po wprowadzeniu leków blo-
Jedną z metod postępowania jest desensytyzacja
kwasem acetylosalicylowym.
Polega ona na podawaniu wzrastających
dawek ASA aż do osiągnięcia tolerancji
dawki dobowej 400-650 mg. Utrzymywanie
tolerancji jest w tym wypadku
uwarunkowane codziennym przyjmowaniem
leku w dawce podtrzymującej,
co z kolei może mieć wpływ na ujawnienie
się choroby wrzodowej.
PARACETAMOL
W razie konieczności zastosowania leku
przeciwbólowego lub przeciwgorączkowego
w tej grupie chorych, co podobnie
jak w przypadku „zdrowych” pacjentów
zdarza się stosunkowo często, zaleca się
paracetamol. Jego działanie związane jest
z hamowaniem prostaglandyn w OUN
przez blokowanie cyklooksygenazy kwasu
arachidonowego.
Fot. East News
Partnerem cyklu artykułów „W trosce o bezpieczeństwo pacjenta” jest
38 Farmacja i ja Marzec 2008