en crisisbeheersing

thema: drones en satellieten
Bescherming tegen drones
■■
Ruben Prins
Adviseur innovatie en aanbesteden, Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland
Onbemande systemen zijn in de afgelopen jaren aanmerkelijk beter,
kleiner, autonomer en goedkoper geworden, waardoor we wereldwijd
aan het begin staan van steeds meer gebruik van deze technologie voor
allerlei toepassingen. Dit gebruik brengt naast kansen ook risico’s met
zich mee. Allereerst kunnen drones een risico vormen voor de
luchtvaartveiligheid, denk bijvoorbeeld ook aan politie- en traumahelikopters.
Hoe drukker het in de lucht wordt, hoe groter dit risico.
Laag overvliegende drones kunnen ook een gevaar vormen voor de
verkeersveiligheid. Het aantal veiligheidsincidenten met onbemande
systemen is de afgelopen jaren dan ook flink toegenomen.
Daarnaast nemen door de toenemende laagdrempeligheid van
drones, de mogelijkheden voor misbruik door kwaadwillenden toe.
Het bedieningsgemak, het toegenomen draagvermogen en de
toenemende beschikbaarheid voor het grote publiek vergroot dit
risico. Door deze ontwikkelingen zijn er scenario’s denkbaar waarin
drones worden ingezet voor spionage, hacken of jammen van
systemen, criminaliteit, verstoren van de openbare orde en/of het
binnen een beveiligd gebied brengen van verboden goederen.
Aanpak
Het potentieel misbruik door kwaadwillenden heeft de aandacht
van de NCTV en de relevante nationale en internationale veiligheidspartners.
Hiertoe is een gezamenlijke aanpak binnen de overheid
ontwikkeld, met een looptijd van 2015-2020. Deze aanpak richt zich
op: het in kaart brengen van de risico’s van misbruik van onbemande
systemen, ontwikkelen van integraal beleid en multidisciplinaire
protocollen, stimuleren van ontwikkelingen en kennisdeling ten
aanzien van detectie, identificatie en neutralisatie en stimuleren
van internationale samenwerking. In 2015 en 2016 is er daarnaast
aandacht voor het vergroten van de awareness bij relevante (overheids)partners.
Ook bereiden de relevante veiligheidspartners zich
waar mogelijk gezamenlijk voor op de potentiële dreiging.
Het Innovatieteam van VenJ stelde 1,75 miljoen euro beschikbaar
om tegenmaatregelen te bedenken voor drones en schakelde de
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland in om innovatieve,
creatieve bedrijven te benaderen. RVO.nl zette hiervoor “SBIR” in:
een gefaseerde innovatiecompetitie.
Productontwikkeling
NCTV, Politie, Marechaussee en RVO.nl formuleerden de oproep aan
het bedrijfsleven. De uitdaging richtte zich op detectie, identificatie
en gecontroleerd verwijderen van drones in een stedelijke omgeving.
Deze uitdaging werd opgepikt door de landelijke media.
Het AD schreef er een artikel over en de NOS twitterde erover.
Politie, KMAR, NCTV en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)
gingen met geïnteresseerde ondernemers in gesprek. Uit de
40 ingediende voorstellen selecteerde een commissie de dertien
beste voor een haalbaarheidsonderzoek. De commissie bestond uit
potentiële overheidsklanten: Politie, DJI, Defensie, aangevuld met
een ondernemer om de zakelijke kant te beoordelen. But Klaasen,
innovatiemanager VenJ en commissievoorzitter: “De creativiteit van
de ondernemers bij het oplossen van dit vraagstuk is erg inspirerend
en werd door de overheidspartners zeer gewaardeerd. Daarnaast
ben ik onder de indruk van de stappen die ze al in het haalbaarheidsonderzoek
hebben weten te maken.”
De bedrijven hadden vijf maanden voor het haalbaarheidsonderzoek.
In juni organiseerde RVO.nl samen met het Nederlands
Lucht- en Ruimtevaartcentrum een testdag. Circa 100 geïnteresseerden
van de Nederlandse en buitenlandse overheid waren daarbij
aanwezig. Uit de haalbaarheidsonderzoeken werden de beste vier
geselecteerd. Deze vier bedrijven hebben tot 1 augustus 2016 de tijd
om een prototype te ontwikkelen. De aanpak bij deze SBIR is om de
bedrijven te verbinden met hun toekomstige klanten. Er wordt dus
niet alleen betaald voor onderzoek. Ook maken toekomstige
gebruikers tijd vrij om de projecten te begeleiden.
Robin Radar is een van de vier bedrijven die een prototype ontwikkeld.
Het is een jong bedrijf dat vogelradars maakt voor luchthavens. Siete
Hamminga zag de SBIR als een kans: “Wij hebben al enige tijd ambities
op het gebied van drones. Voor ons is de SBIR een geweldig startpunt.
We hebben inmiddels al veel vraag uit de markt naar deze oplossing.
We zien het als een strategische keuze om hier echt voor te gaan.” Met
hun systeem kunnen drones al op grote afstand worden onderscheiden
door de specifieke radar signatuur van een drone (zie afbeelding).
Door de aanpak van de NCTV kunnen KMAR, Politie en DJI straks
systemen verwerven die ze mede zelf hebben vorm gegeven. De
bedrijven hebben producten kunnen ontwikkelen die aansluiten bij
de wensen van hun klanten. De samenwerking met de Nederlandse
overheid is voor hen een springplank naar veiligheidsorganisaties in
het buitenland.
fietser vogel wandelaar drone
Het spectrum van verschillende bewegende objecten, gemeten met een Robin Drone Detectie Radar.
12 | Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing 2015 - nr. 5