en crisisbeheersing

thema: drones en satellieten
management, gevangenen- of
VIP-vervoer, noodsituaties of bij de
bewaking van vitale infrastructuur.
Op dit moment wordt vooral
gebruikt gemaakt van GPS, het alom
bekende Amerikaanse satellietnavigatieprogramma.
Galileo
draagt bij aan de mogelijkheid om
verschillende navigatiesystemen te
combineren en daarmee kwaliteit
en betrouwbaarheid van satellietnavigatie
te vergroten.
PRS als veilige baken
De Europese Commissie wil met
PRS, na het onderkennen van
(mogelijke) dreigingen en het
ontwikkelen van tegenmaatregelen,
een oplossing bieden voor het
gebruik van satellietnavigatie
(positie en tijd) in risicogevoelige
overheidsclusters. Uit onlangs
gepubliceerde studies wordt steeds
weer stil gestaan bij de kwetsbaarheid
van GNSS (Global Navigation Satellite Systems). De mogelijkheden
zijn zeer divers. PRS is minder storingsgevoelig en robuuster
dan het huidige open GPS-signaal en is voorbehouden aan door de
overheid geautoriseerde gebruikers. Hoewel de dienst ontwikkeld
is voor Europese overheden kunnen private gebruikers uit bijvoorbeeld
de financiële wereld, de energie- of telecomsector of de
(lucht)havenverkeersleiding PRS gebruiken, maar alleen als de
overheid het gebruik van PRS door deze partijen goedgekeurd heeft.
Mogelijke gebruikers van PRS uit de (semi)overheidssfeer zijn
nooddiensten, ministerie van defensie, kustwacht, douane,
inspecties, belastingdienst, civiele en militaire luchtverkeersleiding,
inlichtingendiensten of de transportsector.
Bewuste en onbewuste verstoringen
Tegenwoordig wordt GPS in allerlei toepassingen gebruikt, zoals
vrijwel in de gehele transportsector, de telecomsector en in vele
andere sectoren. Maar GPS wordt ook gebruikt voor een exacte
tijdsbepaling en dat maakt het gebruik nog vele malen breder.
Zo is de tijdsbepaling essentieel bij financiële dienstverleners,
de energieleveranciers, telecommaatschappijen, het beheer van
de sluizen en zijn er nog talloze andere voorbeelden te noemen.
Met het toegenomen gebruik is ook het aantal verstoringen
toegenomen. De GPS-signalen zijn vrij gemakkelijk te verstoren,
het jammen. Soms zelfs op zo’n manier dat de gebruiker niet in
de gaten heeft beïnvloed te worden, het zogenoemde spoofen.
Het aantal meldingen van bewuste en onbewuste verstoringen is
in heel Europa recentelijk zeer snel gestegen. Om inzicht te krijgen
in unexpected radio frequency interference en jamming/spoofing,
heeft het Europese agentschap (dat een toezichthoudende rol
vervult bij het Europese satelllietnavigatieprogramma) hier
onderzoek naar gedaan. Het bleek al snel dat er een wereld aan
verstoringen (bewuste en onbewuste) naar boven kwam. Zo hebben
steeds vaker vrachtwagenchauffeurs een jammertje aan boord en
vissersschepen een spoofer om hun GPS-ontvanger te misleiden
zodat de inspectie niet ziet dat ze hun volle buit hebben gehaald in
een natuurgebied; er zijn legio voorbeelden.
Vrijwel alle sectoren in de samenleving maken dus gebruik van het
plaats- of tijdssignaal via GPS-satellieten. Grootschalige verstoring
kan op korte termijn verregaande gevolgen hebben. Dit gevaar is
tegenwoordig nog betrekkelijk klein, mede omdat de spoofers nog
betrekkelijk duur zijn, maar dat is snel aan het veranderen.
Gezien de hoge mate van continuïteit en betrouwbaarheid van het
PRS-signaal biedt deze Galileo servicemogelijkheden die wellicht
op korte termijn grote interesse kan genereren bij huidige GPSgebruikers,
zeker bij overheidsgebruikers in genoemde sectoren.
Door de afhankelijkheid van GPS, de toegenomen dreigingen en
verstoringen bij satellietnavigatie kan de overheid op betrekkelijk
korte termijn groot belang gaan hechten aan het gebruik van PRS.
In het kader van kwetsbaarheid heeft het ministerie van IenM vorig
jaar het IKUS-onderzoek gestart. Dit onderzoek richt zich op het
GPS-gebruik bij sectoren die opereren op kwetsbare terreinen waar
een publiek belang gediend is. De uitkomsten van het onderzoek
zijn begin volgend jaar voorzien. Deze zullen een belangrijke input
vormen voor de nationale PRS-discussie omdat het gebruik van PRS
wellicht een oplossing kan bieden.
18 | Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing 2015 - nr. 5