en crisisbeheersing

Natuurbrandbeheersing en satellietdata
■■
Ing. Ester Willemsen, ing. Nienke Brouwer en
ing. Jan Slakhorst
Instituut Fysieke Veiligheid
Het Natuurbrandverspreidingsmodel is een simulatiemodel dat een
real time prognose geeft van de uitbreiding van een natuurbrand in
de tijd. Het model wordt ontwikkeld door het Instituut Fysieke
Veiligheid (IFV) samen met een aantal Veiligheidsregio’s en is
enerzijds geschikt voor gebruik in de voorbereidende fase, zoals
voor risicoanalyse en gebiedsgerichte aanpak. Anderzijds kan het
ingezet worden bij een natuurbrand, voor evaluatiedoeleinden
of ter ondersteuning bij natuurbrandonderzoek (brandweer/
technische recherche). In Nederland ontbreekt het aan generiek
voor het model bruikbaar kaartmateriaal met gegevens over de aard
en hoeveelheid vegetatie in onze natuurgebieden van duin- tot
veengebieden. De verkenning naar het gebruik van satellietdata
om dit hiaat te vullen, is begonnen!
Natuurbrandbestrijding
Ter ondersteuning van de tactische en strategische besluitvorming
bij natuurbrandbestrijding wordt er steeds meer gebruik gemaakt
van de modelberekening. Het model geeft beeld bij de te verwachten
branduitbreiding gedurende de komende zes uren in het
Commando Plaats Incident of het Regionaal Operationeel Team.
Sinds 2013 is het model een aantal keren succesvol toegepast,
waaronder bij de brand op de Groote Heide in Leende en de brand
in Nationaal Park De Hoge Veluwe.
Risicobeheersing
Tevens heeft het Natuurbrandverspreidings model zijn meerwaarde
bewezen tijdens de fase van risicobeheersing. Het model zorgt
letterlijk en figuurlijk voor beeldvorming van de branduitbreiding
vóór en na beheermaatregelen die bijdragen aan het verkleinen van
het risico op het ontstaan van een onbeheersbare brand. Tijdens een
“gebiedsgerichte aanpak” stemmen natuurbeheerder en brandweer
in het veld samen af welke doeltreffende maatregelen er getroffen
kunnen worden om dit te realiseren. Dit geldt ook voor beeldvorming
van brandgedrag in de verschillende stadia van klimaatverandering.
Huidig satellietgebruik
Satellietfoto’s zijn voor het eerst gebruikt samen met de uitkomst
van de modelberekening ten behoeve van de evaluatie van de brand
op de Hoge Veluwe Pasen 2014 1 . Tijdens en na een brand wordt
nauw samengewerkt met het team brandonderzoek van brandweer
en politie om een zo volledig mogelijk beeld van de brand in kaart
te brengen. Satellietbeelden maken het mogelijk de omvang van het
afgebrande gebied weer te geven. In combinatie met een projectie
van de modelberekening over dit satellietbeeld werd het uitbreidingspatroon
zichtbaar (zie afbeelding). Deze combinatie is ook
gebruikt voor validatie van het natuurbrandverspreidingsmodel.
De berekening van het model wordt hiermee vergeleken met de
daadwerkelijke uitbreiding van de brand.
Satellietgebruik in de toekomst
Uit een eerste verkenning blijkt dat gebruik van satellietdata nog veel
meer kan betekenen voor natuurbrandbeheersing in Nederland.
Zo zou dit kunnen bijdragen aan het verkrijgen van gedetailleerder,
actueel en generiek kaartmateriaal voor alle
natuurgebieden in Nederland waardoor de
betrouwbaarheid van de voorspelling door het
model toeneemt. Kaartmateriaal waarmee een
verbinding kan worden gemaakt met alle data
verkregen uit het IFV-veldonderzoek (naar
brandbaarheid van de vegetatie) van de
afgelopen jaren voor in het Natuurbrandverspreidingsmodel.
Om ruwe satellietdata
bruikbaar te maken voor het model is er een
applicatie nodig die de satellietbeelden om
kan zetten naar bruikbaar kaartmateriaal. Dit
kaartmateriaal kan vervolgens in combinatie
met de beschikbare brandstofdata opgemaakt
worden tot zogenaamde “brandstofkaarten”.
Belangrijke ingrediënten zullen bijdragen aan
het voorkomen van onbeheersbare
natuurbranden.
1
Zie Infopunt Veiligheid voor rapportage.
Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing 2015 - nr. 5 | 19