en crisisbeheersing

Graven in de buurt van gasleidingen is en
blijft gevaarlijk
Op 4 september 2014 vond een zware gasexplosie plaats bij een flat in Diemen. Er vielen twee doden en vijftien gewonden.
Het flatgebouw werd door de explosie en de daarop volgende brand zwaar beschadigd. De directe oorzaak van de explosie
was graafschade aan een gasleiding. Jaarlijks worden er ongeveer vijfduizend storingen aan gasleidingnetten geregistreerd
als gevolg van graafwerkzaamheden. Verreweg de meeste gevallen blijven zonder grote gevolgen, maar de explosie in
Diemen laat zien dat het ook verschrikkelijk mis kan gaan.
■■
Lucas Sluijs
Peter Verhallen
Onderzoeksraad voor Veiligheid
Het risico om bij graafwerkzaamheden schade aan
kabels en leidingen te veroorzaken is onderkend
en heeft geleid tot de Wet informatie-uitwisseling
ondergrondse netten (WION).
Deze wet beoogt gevaar of economische schade
door beschadiging van ondergrondse kabels of
leidingen te voorkomen door de verplichte
uitwisseling van gegevens tussen de netbeheerder
en degene die mechanische graafwerkzaamheden
verricht, de zogenoemde grondroerder. Daarnaast
moet een grondroerder volgens de WION het
graafwerk zorgvuldig uitvoeren. Hoe dat zorgvuldig
graven in zijn werk gaat, is vastgelegd in
de door het Kabels en Leidingen Overleg (KLO) 1
opgestelde richtlijn “Graafschade voorkomen aan
kabels en leidingen, Richtlijn zorgvuldig graafproces” 2 .
Dankzij de WION en de richtlijn van het KLO is het aantal graafschades
aan kabels en leidingen sterk afgenomen. Het gaat dus
beter, maar zeker nog niet goed genoeg. Nog steeds worden elke
dag, overal in Nederland bij graafwerkzaamheden leidingen
beschadigd. Het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid
naar de gasexplosie in Diemen laat zien welke lessen zijn te leren
om veiliger te kunnen graven. 3
1
Het KLO is een samenwerkingsverband van grondroerders, netbeheerders en
beheerders van de ondergrond met als doel het nemen van gezamenlijke
maatregelen en het maken van afspraken om graafschade te voorkomen.
2
CROW-publicatie 250, januari 2008 (momenteel wordt gewerkt aan een
herziening).
3
Het rapport “Gevaren van gasleidingen bij graven – Lessen van de gasexplosie
in Diemen” (Onderzoeksraad voor Veiligheid, mei 2015) is te downloaden via
www.onderzoeksraad.nl.
Foto van schade aan de flat in Diemen na de gasexplosie
(bron: Politie, Forensische Opsporing)
De gebeurtenissen in Diemen
Bij het flatgebouw De Beukenhorst in Diemen heeft een aannemer
tijdens het slopen van een liftschacht een doorvoerbuis in de
fundering van het gebouw voor een loze leiding aangezien. Met een
kraanmachine werd geprobeerd deze te verwijderen. In de doorvoerbuis
bevond zich echter een in bedrijf zijnde gasleiding. Bij de
sloopwerkzaamheden schoot buiten het zicht van de werknemers
een koppelstuk van de gasleiding los en kon er langdurig gas uit de
gasleiding de flat instromen. Het gas hoopte zich op in het gebouw
en is vervolgens ontstoken met een krachtige explosie tot gevolg.
Een belangrijke oorzaak van het ongeval is dat de aannemer niet wist
dat er een huisaansluiting lag in zijn werkgebied ondanks dat hij
informatie had opgevraagd middels een graafmelding bij het
hiervoor bestaande KLIC-informatiesysteem 4 . Vervolgens heeft het
feit dat de gevaarlijke situatie niet werd herkend ertoe geleid dat
aanwezigen in de buurt van de bouwlocatie bleven en zo het
slachtoffer konden worden van de gasexplosie.
4
KLIC staat voor Kabels en Leidingen Informatie Centrum.
48 | Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing 2015 - nr. 5