FRAGMENTO
FRAGMENTO
FRAGMENTO
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Horizontes del saber I<br />
purisqaykichikqa kunan p’unchawmi kusikuypaq tarikunqa. ¡Soldadokuna!:<br />
¡Kawsachun qispichiqninchik! ¡Kawsachun Bolívar, kay Perú Mama llaqta<br />
qispichiq!.” Nispa.<br />
España riypa coronelnin Juaquin Rubin de Celis sutiyuq runaqa Qusqumanta<br />
qullana regimientota kamachisqa. Payqa España riypa artilleriantas<br />
amachanan karqan; artillería armakunaqa manaraqsi wakichisqapaschu<br />
tarikurqan, wakintaqa mulakunaraqsi q’ipichkarqanpas, chayllapis kay<br />
coronelqa qunqayllamanta maqanakuq ñawparirqun. Chayqa Virreypa<br />
kamachikusqantas pantasqata uyarisqa. Chaytam ninku: “imatapas<br />
mana mancharispam sapallan urmayman phawaykun” nispa. Manaraq<br />
allinta phawaykuchkaptinmi paypas maqanakuqninkunapas hasut’isqataq<br />
wañusqataq tarikunku. Paykunataqa wamink’a general José María<br />
Córdova maqanakuqninkunantin atiparqapusqaku. Wamink’a Córdovapa<br />
runankunaqa allin aysakuypis allin kamachisqa ñawparisqaku. Kaqtaqsi<br />
kutichillasqakutaq qhipamanta uraykamuq t’uqyachikuqkunatapas.<br />
General Cordovaqa España riypa maqanakuqninkuna urqumanta<br />
utqaylla uraykamusqanta rikuspa, maqanakuyta manaraq qallarichkaspa<br />
kayhinata qaparisqa: “Kamachiypi maqanakuqkuna, munasqaykichikman<br />
t’uqyachiychik, ñawpaqman, llalliqmi rinchik” nispa. Chay simikunawansi ari<br />
qispiy maskaq maqanakuqkunataqa kallpachasqa. Maqanakuqkunaqa<br />
comandantenpa kallpachasqantaq, qispiypi kawsayta munaspapunitaq<br />
tukuy kallpankuwan España riypa maqanakuqninkunata atiparqusqaku,<br />
chayhinatas ari ancha munasqa qispiytaqa yapamanta tarisqanchik.<br />
Virrey La Sernataqa hap’irqapusqaku, chay qhipamantaq llallinakuypi<br />
atipachikusqanta siq’ichisqaku.<br />
¿Hayk’a maqanakuqtaq wañusqapas k’irisqapas qhipan Wamink’a<br />
Sucreqa kay yupaykunata rimasqa: qispiy maskaqkunapiqa 370 wañusqa,<br />
609 maqanakuqtaq k’irisqa. España riypa maqanakuqninkunamantaqa<br />
1.800 wañusqa, 700 runataq k’irisqa tarikusqaku.<br />
Kay llallinakuyqa huk qillqasqapi tukuchasqa, chaytataqmi España riypa<br />
wamink’an general José Canterác atipachikusqanta, jefe del Estado<br />
Mayorhina siq’isqa; Qispiy maskaq maqanakuqkunamantataq wamink’a<br />
general José Antonio de Sucre “atipapunim” nispa siq’isqa. Chay<br />
qillqasqaqa 1824 watapi 9 p’unchawta puquy raymi killapi Quinua<br />
llaqtapi siq’ikusqa. Llallinakuspa kay qillqasqa siq’iywanmi Hurin Americapa<br />
qispiyninqa hunt’akapun.<br />
127
Change language