20 horiek, baina beraien guraso eta aiton-amonek Animeneguna ospatzeko kalabazak hustu, kandelak jarriNeguko errondak kantuz eta <strong>dantza</strong>z betetaageri dira, eta ez edonolako <strong>dantza</strong>k. Europa eta bide-bazterretan bizilagunak izutzeko ohitura zuten,filmetan horrelakorik ikusi aurrek.zaharreko erritual aberats bezain harrigarriak<strong>dantza</strong> tradizio ikusgarriz gorpuztuta aurki Gazte kuadrila bat elkartu, eta baserriz baserri,etxez etxe abiatzen da, herriko atari guzak bisitatuz.Etxe bakoitzaren aurrean kantuan edo <strong>dantza</strong>ndaitezke euskal inauterietan.egin, eta ondoren aginaldoa eskatzen du: jatekoaedo dirua. Errondak dira, kuestazioak, negukofestetan ezinbestekoak. Oilasko biltzeak San Mar-netan, aginaldo eskeak San Nikolasen aitzakian,Olentzero, Santa eskea, inauterietako puska biltzeak...Neguko errondak kantuz eta <strong>dantza</strong>z betetaageri dira, eta ez edonolako <strong>dantza</strong>k. Europa zaharrekoerritual aberats bezain harrigarriak <strong>dantza</strong>tradizio ikusgarriz gorpuztuta aurki daitezke euskalinauterietan.Zuberoako maskaradak inauterien funtzio soziala,aztarna sinbolikoa eta <strong>dantza</strong> miragarriak biltzen dituenerritual ikusgarriak dira. Herri bateko gazteekhartzen dute bere gain maskaradak prestatu eta herrizherri eramateko ardura. Ez da erabaki erraza, herritxikiak baira gehienak, eta horrelako erronka baaurre egiteko, herriko ia-gazte guzek hartu beharkobaitute lanen bat. Ongi trebatutako <strong>dantza</strong>riak behardira, ahots gozoko kantariak, trufa eta ankerkerietarakoprest dauden kankailuak, probokatzaileak etaesatari txukunak izango diren antzerkilariak, eta baitamusikariak ere.Urtarrileko bigarren edo hirugarren asteburuan hasita,pazko iganderarte luzatzen dira azken urteotanmaskaraden egutegiak. Igande goizean iristen damaskaradarien taldea dagokien herrira. Barrikadasinboliko bat dute harrera eginez. Dantzan eta kantuaneginez iragan, eta lehen jan-edanetaz gozatzekoeskubidea irabaziko dute. Barrikadak, <strong>dantza</strong>k,kantuak eta jan-edanak goiz osoan errepikatzen diraauzorik auzo.Konpartsa koloretsua eta zaratasua osatzen dutemaskaradariek. Dantzari finak dira gorriak. Basaak,
tumbre de vaciar calabazas, introducir velas en suinterior y dejarlas en los caminos para asustar a losvecinos en la noche de ánimas.Las cuadrillas de jóvenes se juntaban para visitar todoslos portales del pueblo, caserío a caserío y casapor casa. Se bailaba o cantaba ante cada casa parapedir después el aguinaldo: comida o dinero. Lasrondas y peciones son fundamentales en las fiestasde invierno. La recolecta de pollos en San Marn;las cuestaciones por San Nicolás, Olentzero o SantaÁgueda; las recogidas de carnaval (puska biltzeak)...Las rondas invernales están llenas de cantos y danzasrealmente especiales. Bajo la forma de vistosas tradicionesde danza, en los carnavales vascos podemosencontrar rituales de la vieja Europa, tan variadoscomo asombrosos.Las mascaradas de Zuberoa son rituales espectacularesen los que se observan la función social, laherencia simbólica y las maravillosas danzas de loscarnavales. Cada año, los jóvenes de una poblaciónadquieren la responsabilidad de preparar y llevar lasmascaradas al resto de localidades. No es fácil la decisión,pues la mayoría son pequeñas aldeas y, parahacer frente a tamaño desao, casi todos los jóvenesdel pueblo enen que asumir alguna tarea. Se necesitanbailarines experimentados, cantantes de vozdulce, brabucones dispuestos para la mofa y el jaleo,interpretes teatrales provocadores y versados en declamación,y también músicos.En los úlmos años, las mascaradas suelen celebrarsedesde el segundo o tercer fin de semana de enerohasta el domingo de Pascua. El grupo de parcipantesde la mascarada llega el domingo por la mañana asu correspondiente pueblo. Les recibe una barricadasimbólica. Tras bailar y cantar, enen derecho a gozardel primer aperivo. Barricadas, bailes, cantos, tragosy bocados se repiten de barrio en barrio durantetoda la mañana.Los parcipantes de la mascarada conforman unacolorida y ruidosa comparsa. “Los rojos” (gorriak)The maskaradak (masquerades) of Zuberoa (Soule)are spectacular rituals which reflect the social func-on of carnival, its symbolic remains and marvellousdances. The young people of a village take it uponthemselves to prepare the maskaradak and the responsibilityof taking it from village to village. It is notan easy decision because most of these villages arevery small and, in order to confront this challenge,almost all the young people in the village must takeon some dimension of the work involved. Very skilleddancers, sweet-voiced singers, actors who will bewasters, agitators and storytellers ready to taunt andjeer, and musicians are all required.The maskarada calendar begins on the second orthird weekend in January and in recent years has lastedunl Easter Sunday. The maskarada group arrivesin the appointed village on Sunday morning. They aregreeted by a symbolic barrikada (barricade). Aerdancing and singing, they will earn the right to enjoytheir first session of eang and drinking. This cycleof pung up barricades, dancing, singing, eang anddrinking is repeated all morning throughout all thevillage neighbourhoods.The maskarada performers make up a colourful andnoisy group. The gorriak (reds) are excellent dancers,while the beltzak (blacks) are rowdy and provocave.The txorrotxak (knife-grinders) use their fine voicesin a dual role whilst hosng the spectacle, whereasthe kautereak (nkers) and buhameak (gypsies) havecome to use mischief as a way of provoking socialcricism and laughter. In the special technical danceof Zuberoa, five skilled aitzindariak (leaders) –the zamaltzain(hobbyhorse), txerreroa (man with horsemanesck), kanniersa (water-bearer), gathuzaina(cat-man) and entseinaria (flag-bearer)– performamazingly gied dances. They dance in carefullymeasured jumps coming soly down to the ground,although these Zuberoan dancers also defy gravityin their jumping over the barrikada, in the branlea(a group dance performed by stepping from side-21
- Page 4: Euskal Kultura SailaColección Cult
- Page 8 and 9: Dantza, komunikazioaeta nortasunaDa
- Page 10 and 11: 8Fandangoa, Oiartzunen (1839) / Fan
- Page 12 and 13: 10Aurresku, Elorrion (1880) / Aurre
- Page 14 and 15: Pas de BasqueEzpata-dantzak, trokeo
- Page 16 and 17: 14Arku-dantzariak, XX. mende hasier
- Page 18 and 19: 16 bestek. Europa osoa korritu berr
- Page 20: 1860ko hamarkadan euskal kulturaren
- Page 25 and 26: son grandes bailarines. “Los negr
- Page 27 and 28: 25Txantxoak, Abaltzisketan (2005),
- Page 29 and 30: Los talai-dantzariak de Amezketa ba
- Page 31 and 32: Korpus dantzak, Oñan (2006)Danzas
- Page 33 and 34: Miguel y Cristo, representadas por
- Page 35 and 36: espadas), aunque muchos ni siquiera
- Page 37 and 38: Los giros de los puñales en una y
- Page 39 and 40: zas, como los que se bailan en el a
- Page 41 and 42: una imagen de unidad y cohesión. L
- Page 43 and 44: 41Argia dantzari taldea, Muriska (1
- Page 45 and 46: perdidos por completo. Los programa
- Page 47 and 48: tradicional y creando espectáculos
- Page 49 and 50: grandes o capitales los que se enca
- Page 51 and 52: la primera mitad del siglo XX, la t
- Page 53 and 54: Hnuy illa… (2008) son las princip
- Page 55 and 56: Además de las oportunidades para v
- Page 57 and 58: Siguiendo el camino de los vascos q
- Page 59 and 60: el donosarra Álvaro de la Peña cr
- Page 61 and 62: Monte Carlo; Iratxe Ansa y Jorge No
- Page 63 and 64: mayor parte de los bailarines está
- Page 65 and 66: Si existe una ciudad vasca que haya
- Page 67 and 68: un espectáculo neoclásico de cali
- Page 69 and 70: Han pasado más de cuarenta años d
- Page 71 and 72:
en la compañía de danza Traspasos
- Page 73 and 74:
71Matxalen Bilbao, Mus (2003)ción
- Page 75 and 76:
dos los recursos que el cuerpo ofre
- Page 77 and 78:
Calendario de danzasDANZAS TRADICIO
- Page 79 and 80:
BibliografiaBibliografía / Bibliog
- Page 82:
80Oier Araolaza Arrieta(Elgoibar, 1