Maritzuli konpainiaren Aurrez aurre (2009)Aurrez aurre, de la compañía Maritzuli (2009)The Maritzuli company’s Aurrez aurre (2009)Andra Mari <strong>dantza</strong>ri taldea jotak <strong>dantza</strong>tzen / El grupo de danzasAndra Mari bailando jotas / The Andra Mari dance group dancingjotak (parcipatory dances in 6/8 me).44 Argiaren itzalak lursail asko estali ditu, eta soro horietanbeste hainbat ekimen loratu dira. ClaudeIruretagoiena, Be Betelu <strong>dantza</strong>-maisu lapurtarrarenikasle izana, hainbat urtez aritu da Argiarekinelkarlanean, eta Maritzuli konpainiarekin aurkeztuditu bere lanak. Ondarearen transmisioa eszenarenbitartez gauzatzeko, ikerketa, jantzitegi aberatsa,eta eszenaratze koloretsuak proposatzen ditu Iruretagoienak.Ixtorio Mixtorio (1997), Ingura Mingura(2000) edo Kutxa ala Pil (2005) izan dira Maritzulirensorkun tza lanetako batzuk, eta Aurrez-aurre (2009)azken ikuskizunarekin Italiako berpizkundeko dantzeneta euskal <strong>dantza</strong> tradizionalen arteko konparaketaaurkeztu du.Tradiziozko <strong>dantza</strong>k helburuTokian-tokiko tradizio askotan herriko taldeak diraberen herriko <strong>dantza</strong>k mimoz eta disraz zaindueta plazaratzen dituztenak: Oñatz taldeak OñakoKorpus <strong>dantza</strong>k, Oinarin taldeak Antzuolako trokeo<strong>dantza</strong>kedo Oinkari taldeak Beskoitzeko inauteri<strong>dantza</strong>kadibidez. Baina beste zenbaitetan, herrianbertan ez dago nahikoa gazte <strong>dantza</strong>-festari mereziduen mailan eusteko, eta herri-handi eta hiriburuetakotaldeek eusten diete <strong>dantza</strong>-errepertorio zenbai.Badira zenbait <strong>dantza</strong> talde tradizioaren ikerketa etaberregite lanak burutu ondoren, errepertorio horiekeszenaratzen edo plazaratzen nabarmendu direnak.Galdakaoko Andra Mari <strong>dantza</strong>ri taldeak Bizkaia etaNafarroako zenbait errepertorio aztertu, bildu eta zabaltzenlan eskerga egiten ari da hainbat hamarkadatan.Bizkaian bertan, Portugaleteko Elai-Alai, BilbokoBasurtu auzoko Be Jai Alai edo Santutxuko Gazteditaldeak <strong>dantza</strong> tradizionalekin osatutako ikuskizunakprestatu eta ezagutzera ematen gailendu dira, bestehainbat talderekin batera.Arabako dantzen bilketa eta hedapenean nabarmenduda Gasteizko Indarra taldea, eta Nafarroakofolklore <strong>dantza</strong>k ikertzen eta ezagutzera ematen lan
tradicional y creando espectáculos de danza queponen sobre el escenario esas viejas metáforas. Pusieronel mundo de los cuentos y las leyendas endanza con el espectáculo Kondharian (1997), reivindicaronel origen vasco de algunos pasos danza clásicaen Pas de Basque (2002), jugaron con el refránque une Japón y País Vasco en la obra Axeri-Boda(2008) y para celebrar los 40 años de su primertrabajo de creación –la danza de mujeres de Jaurrieta–,Argia hiló Axuri-Bel tza (2009) con trabajosde diferentes épocas, algunas aportaciones nuevasy la parcipación de <strong>dantza</strong>ris de los grupos Argia(Donosa), Haritz (Elgoibar), Duguna (Pamplona) yKezka (Eibar)La sombra de Argia (literalmente luz, en euskera)ha abarcado muchos campos en los que han florecidonumerosas iniciavas. Claude Iruretagoiena,alumno del maestro labortano de danza Be Beteluy parcipe del recorrido de Argia, ha desarrolladosus propios trabajos con la compañía Maritzuli.Iruretagoiena parte de la invesgación coreográfica,combinada con un variado vestuario y una coloridapuesta en escena para transmir el legado cultural.Algunos de los trabajos de creación de Maritzuli hansido Ixtorio Mixtorio (1997), Ingura Mingura (2000) oKutx ala Pil (2005). En Aurrez-aurre (2009), su úlmoespectáculo, se acerca a la sorprendente semejanzaentre danzas italianas del Renacimiento y las danzasvascas tradicionales.La danza tradicional en el punto de miraEn muchas localidades son los propios grupos dedanza del pueblo los que miman, cuidan y presentanlas danzas tradicionales: por ejemplo, el grupoOñatz interpreta con pasión las danzas del Corpusde Oñate, el grupo Oinarin las danzas de troqueo deAntzuola y el grupo Oinkari las danzas de carnaval deBeskoitz/Briscous. Sin embargo, en otros casos, lospueblos pequeños enen dificultades para mantenersus danzas, y son los grupos de los pueblos másanother Basque dance show –Alakiketan– was performedthere.In recent decades, Argia has idenfied the symbolicrole played by dances in tradional culture andconnued to create dance performances broughtto life by these metaphors on new stages. It set theworld of tales and legends to dance in the performanceKondha rian (1997); it conveyed the Basquesteps in classical dance in the performance Pas deBasque (2002); it played with a proverb linking Japanand the Basque Country in the creaon Axeri-Boda(2008); and, in order to celebrate the foreth anniversaryof its first creave work, the women’s danceof Jaurrie ta, Argia presented works it had previouslyperformed at different mes as well as new contribu-ons in Axuri-Beltza (2009), together with the help ofdancers from the Haritz (Elgoibar), Duguna (Iruñea-Pamplona) and Kezka (Eibar) groups.The shadow of Argia has been cast over a wide terrain,and on that land several iniaves have flourished.Claude Iruretagoiena, having studied under thedance master from Lapurdi, Be Betelu, has workedfor several years with Argia and presented his workwith the Maritzuli company. In order to transmit thisheritage on stage, Iruretagoiena proposes research,a rich wardrobe and colourful stage entrances. Someof Maritzuli’s creave works have included IxtorioMixtorio (1997), Ingura Mingura (2000) and Kutxa ala Pil (2005). Its latest show, Aurrez-aurre (2009), offersa comparison of Italian Renaissance dances andtradional Basque dances.The Goal of Tradional DancesIn many local tradions home-grown groups look aftertheir own village or town dances with care andgrace as well as performing them in public: for example,the Oñatz group with the Korpus Dantzak ofOña, the Oinarin group with the trokeo-<strong>dantza</strong>k ofAntzuola and the Oinkari group with the inauteri<strong>dantza</strong>k(carnival dances) of Beskoitze (Briscous). In45
- Page 4: Euskal Kultura SailaColección Cult
- Page 8 and 9: Dantza, komunikazioaeta nortasunaDa
- Page 10 and 11: 8Fandangoa, Oiartzunen (1839) / Fan
- Page 12 and 13: 10Aurresku, Elorrion (1880) / Aurre
- Page 14 and 15: Pas de BasqueEzpata-dantzak, trokeo
- Page 16 and 17: 14Arku-dantzariak, XX. mende hasier
- Page 18 and 19: 16 bestek. Europa osoa korritu berr
- Page 20: 1860ko hamarkadan euskal kulturaren
- Page 23 and 24: tumbre de vaciar calabazas, introdu
- Page 25 and 26: son grandes bailarines. “Los negr
- Page 27 and 28: 25Txantxoak, Abaltzisketan (2005),
- Page 29 and 30: Los talai-dantzariak de Amezketa ba
- Page 31 and 32: Korpus dantzak, Oñan (2006)Danzas
- Page 33 and 34: Miguel y Cristo, representadas por
- Page 35 and 36: espadas), aunque muchos ni siquiera
- Page 37 and 38: Los giros de los puñales en una y
- Page 39 and 40: zas, como los que se bailan en el a
- Page 41 and 42: una imagen de unidad y cohesión. L
- Page 43 and 44: 41Argia dantzari taldea, Muriska (1
- Page 45: perdidos por completo. Los programa
- Page 49 and 50: grandes o capitales los que se enca
- Page 51 and 52: la primera mitad del siglo XX, la t
- Page 53 and 54: Hnuy illa… (2008) son las princip
- Page 55 and 56: Además de las oportunidades para v
- Page 57 and 58: Siguiendo el camino de los vascos q
- Page 59 and 60: el donosarra Álvaro de la Peña cr
- Page 61 and 62: Monte Carlo; Iratxe Ansa y Jorge No
- Page 63 and 64: mayor parte de los bailarines está
- Page 65 and 66: Si existe una ciudad vasca que haya
- Page 67 and 68: un espectáculo neoclásico de cali
- Page 69 and 70: Han pasado más de cuarenta años d
- Page 71 and 72: en la compañía de danza Traspasos
- Page 73 and 74: 71Matxalen Bilbao, Mus (2003)ción
- Page 75 and 76: dos los recursos que el cuerpo ofre
- Page 77 and 78: Calendario de danzasDANZAS TRADICIO
- Page 79 and 80: BibliografiaBibliografía / Bibliog
- Page 82: 80Oier Araolaza Arrieta(Elgoibar, 1