Euskal dantza - Etxepare, Euskal Institutua

More documents

Recommendations

Info

34Dantzari-dantza, Abadiñon, San Trokaz jaietan (2004) / Dantzari-dantza en las fiestas de San Trocaz de Abadiño (2004) /Dantzari-dantza in Abadiño during the Saint Trokaz fesval (2004).ba erantzuten dioten ezpata-dantzak. Trokeo-dantzenartean sailkatuko ditugunak dira. Zortzi dantzari,bi lerrotan antolatuta eta makila, ezpata, brokel,uztai edo dantzarako tresnaren bat eskuan dutelaegiten diren dantzek osatzen dute trokeo-dantzenmultzoa. Talde osaketa horretak abiatuta, dantzariekpostuak elkarren artean trukatuko dituzte dantzanzehar. Toki aldaketa edo truke horrek ematendio izena sortari, trokeo-dantzari. Truke horietan,urrats bereziak dantzatu, edo eskuetan dituzten tresnakelkar-kolpatuz aritzen dira.Durangaldeko dantzari-dantza edo ezpata-dantzada multzo honetako dantza sorta ezagunenetakoa.Ezpatak eta makilak txandakatzen dituzte, eta artaziedo osko indartsuek, eta gurpil edo grabileta biziekeman dituzte ezagutzera. Agintarienarekin hasi etazortzinangoa, banangoa, binangoa, launangoa, ezpatajoko txikia, ezpata joko nagusia, makil-dantza etatxotxongiloarekin osatzen da Durangaldeko dantzaridantzaosatzen duten dantzen sorta. Berrizen SanPedro jaietan, Iurretan San Migeletan, Garain San-ago jaietan edo Abadiñon San Trokazetan ikusi ahalizaten dira herriko dantzarien emanaldietan dantzahauek.Gipuzkoan, brokel-dantzaren zikloan zortzikoakurrats neurtu eta garbiekin dantzatzen dira, eta ondorenmakil handi, makil txiki, uztai handi, uztai txiki,brokel-makil eta zinta-makila erabiltzen dira tresnenjokoak egiteko. Goierriko dantza-maisuek herrialdeosora zabaldu zuten brokel-dantza, baina badirazenbait herri sorta bereziak egiten dituztenak, AntzuolanMairuaren alardean edo Berastegin San JuanIantzetan adibidez. Arabako Errioxan Eltziego edoGuardian trokeo-dantzak egiten dira, eta Villabuenaneta Oyon-en XX. menderarte egin izan dira.Soka-dantzakEzpata-dantzen eta trokeo-dantzen emanaldienbukaeran, ohikoa izaten da aurreskua edo sokadantzaegitea. Beste dantzaren beharrik gabe ere,
Los giros de los puñales en una y otra dirección sonel colofón del espectáculo.Danzas de troqueo (Trokeo-dantzak)Las danzas de espadas hasta ahora mencionadasson en cadena, pero existen danzas de espadas conotras estructuras. Las que consideraremos dentrodel grupo de las danzas de troqueo. Para los bailesque conforman el grupo de danzas de troqueo, ochobailarines se organizan en dos filas, empuñando herramientascomo palos, espadas, broqueles o arcospara cada baile. Parendo de esa disposición del grupo,los dantzaris intercambian sus puestos durantela danza. Ese intercambio o trueque de posiciones esel que da nombre a la danza. En los intercambios seejecutan pasos de danza o se hacen chocar las herramientasque empuñan.La dantzari-dantza o ezpata-dantza del Duranguesadoes uno de los conjuntos de danzas más conocidosde este po. Usan tanto espadas como palos y handado a conocer pasos como las poderosas jeras oartaziak y los molinetes o grabiletak. El ciclo de bailesconocido como dantzari-dantza lo completanagintariena, zortzinango (de ocho), banango (deuno), binango (de dos), launango (de cuatro), ezpatajoko txikia (juego pequeño de espadas) ezpata jokonagusia (juego prinicipal de espadas), makil dantza(danza de palos) y txontxongilo. Los dantzaris interpretanestos bailes en las fiestas patronales de sulocalidad, como San Pedro en Berriz, San Miguel enIurreta, Sanago y Santa Ana en Garai o San Trocazene Abadiño.En Guipúzcoa, los zortzikos (de ocho) del ciclo conocidocomo brokel-dantza se bailan con pasos de depuradatécnica y brillante ejecución, a los que siguendiversos juegos con herramientas como palos demadera, arcos, broqueles y cintas. Los maestros dedanza de la comarca del Goierri guipuzcoano difundieronla brokel-dantza por toda la provincia, aunquealgunos pueblos conservan sus propios ciclos de dandantzaits name. In these exchanges, special stepsare danced or whatever tools the dancers carry arebanged together.In the district of Durango the dantzari-dantza (dancer’sdance) or ezpata-dantza is the best known suiteof this group of dances. They alternate between usingtheir swords and scks, and undertake powerfulsteps such as the artazia (a scissor-like movementwhich involves liing one leg straight up as high aswill go into the air), oskoa (a kind of kick, which involvesfirst bending the knee while raising the leg,then liing it as high as it will go), and the gurpilaor the grabileta (where the dancer lis one leg anddraws a circle in the air with it, while all the me spinningaround). The dance suite of the dantzari-dantzain the district of Durango starts with the agintariena(the authories’ dance) and is made up of the zortzinakoa(eight-by-eight dance), banakoa (one-by-onedance), binakoa (two-by-two dance), launakoa (fourby-fourdance), ezpata joko txikia (small sword-gamedance), ezpata joko nagusia (main sword-gamedance), makil-dantza (sck dance) and txotxongiloa(puppet dance). One can see all these dances in localdance performances during the fesval of San Pedro(Saint Peter the Apostle) in Berriz, the fesval ofSan Migel (Saint Michael) in Iurreta, Sanago (SaintJames) in Garai and San Trokaz (Saint Trokaz) in Abadiño.In Gipuzkoa, during the brokel-dantza (a dance involvingbanging small scks and shields together)cycle, zortzikoak are danced with clear and measuredsteps. The makil handia (big sck), makil txikia(small sck), uztai handia (big hoop), uztai txikia(small hoop), brokel-makila (shield and sck) andzinta-makila (sash and sck) are used to play thegame of implements. Dance masters of the Goierridistrict there introduced the brokel-dantza to all thetowns in the area, but there are some places wherespecial suites are performed: for example, as part ofthe Mairu parade in Antzuola or the San Juan Ian-35
Page 4: Euskal Kultura SailaColección Cult
Page 8 and 9: Dantza, komunikazioaeta nortasunaDa
Page 10 and 11: 8Fandangoa, Oiartzunen (1839) / Fan
Page 12 and 13: 10Aurresku, Elorrion (1880) / Aurre
Page 14 and 15: Pas de BasqueEzpata-dantzak, trokeo
Page 16 and 17: 14Arku-dantzariak, XX. mende hasier
Page 18 and 19: 16 bestek. Europa osoa korritu berr
Page 20: 1860ko hamarkadan euskal kulturaren
Page 23 and 24: tumbre de vaciar calabazas, introdu
Page 25 and 26: son grandes bailarines. “Los negr
Page 27 and 28: 25Txantxoak, Abaltzisketan (2005),
Page 29 and 30: Los talai-dantzariak de Amezketa ba
Page 31 and 32: Korpus dantzak, Oñan (2006)Danzas
Page 33 and 34: Miguel y Cristo, representadas por
Page 35: espadas), aunque muchos ni siquiera
Page 39 and 40: zas, como los que se bailan en el a
Page 41 and 42: una imagen de unidad y cohesión. L
Page 43 and 44: 41Argia dantzari taldea, Muriska (1
Page 45 and 46: perdidos por completo. Los programa
Page 47 and 48: tradicional y creando espectáculos
Page 49 and 50: grandes o capitales los que se enca
Page 51 and 52: la primera mitad del siglo XX, la t
Page 53 and 54: Hnuy illa… (2008) son las princip
Page 55 and 56: Además de las oportunidades para v
Page 57 and 58: Siguiendo el camino de los vascos q
Page 59 and 60: el donosarra Álvaro de la Peña cr
Page 61 and 62: Monte Carlo; Iratxe Ansa y Jorge No
Page 63 and 64: mayor parte de los bailarines está
Page 65 and 66: Si existe una ciudad vasca que haya
Page 67 and 68: un espectáculo neoclásico de cali
Page 69 and 70: Han pasado más de cuarenta años d
Page 71 and 72: en la compañía de danza Traspasos
Page 73 and 74: 71Matxalen Bilbao, Mus (2003)ción
Page 75 and 76: dos los recursos que el cuerpo ofre
Page 77 and 78: Calendario de danzasDANZAS TRADICIO
Page 79 and 80: BibliografiaBibliografía / Bibliog
Page 82: 80Oier Araolaza Arrieta(Elgoibar, 1

Euskal dantza - Etxepare, Euskal Institutua

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?