32 Ezpatak metro-betek gorako luzerakoak izan ohiAipatutako egitura koreografikoak arruntak dira. Euskaraz bi eskuko ezpatak direla esaten da,dira Espainia, Frantzia, Ingalaterra, Austria, haien pisu eta tamainagak bi eskuak erabili beharItalia edo Alemaniako ezpata-dantzetan, bainabada ezaugarri bat euskal ezpata-<strong>dantza</strong>k bi edo lau lerrotan antolatu eta buruzagi batek lotzenizaten baira. Taldea ezpata horien bidez elkarlotuta,ditu aurrean lerro guzak. Buruzagia, <strong>dantza</strong>-maisua,bereizten dituena.gidaria edo maisu zaharraren aginduetara mugitzenda taldea, eta zenbait figura koreografiko egiten diraezpatak askatu gabe. Zubiak egiterakoan buruzagiakbira erdi egin eta atzeranzko norabidea hartzen du,berarekin aurrealdeko <strong>dantza</strong>riak eramanez, ezpatakaltxatu eta gainontzeko <strong>dantza</strong>rien buru gainek pasaz.Atzek datozenek gauza bera egiten dute, taldeosoa zubik pasa eta atzera begira geratzen den arte.Zubi hauek lerroak txandakatuz edo denak bateraegin daitezke, eta zenbait tokitan, Deban adibidez,azpik ere egiten dira, <strong>dantza</strong>ri guzak ezpaten gaineksalto egitera behartuz.Zubiak dira euskal ezpata-dantzetan ageri zaizkigunegitura koreografiko arruntenak. Ganbaradun arkuakere egiten dira, ohorezko pasabidea eskainiz agintarieta omenduei. Arrosak ere egiten dira bi ezpata-<strong>dantza</strong>tan,Xemeinen eta Legazpian. Dantzariek ezpatakelkar-gurutzatuz izar erako egitura borobila osatzendute eta maisu zaharra altxatzen dute bertan.Aipatutako egitura koreografikoak arruntak dira Espainia,Frantzia, Ingalaterra, Austria, Italia edo Alemaniakoezpata-dantzetan, baina bada ezaugarri bateuskal ezpata-<strong>dantza</strong>k bereizten dituena. Bakarlariakelkar-lotuta dagoen taldek aske izaten dira eta binaezpata txikirekin beraien erakustaldia egiten dutetaldearen aurrean. Ezpata-<strong>dantza</strong>ri hauen dantzetanjauziak, muriskak, oin-altxatzeak eta bestelako urratsindartsuak izaten dira. Ezpatak batera eta bestera birarazizegindako mugimendu bihurrekin borobiltzendituzte beraien emanaldiak.Trokeo-<strong>dantza</strong>kEsan bezala, katean egindako ezpata-<strong>dantza</strong>k diraorain arte aipatutakoak, baina badira beste egitura
espadas), aunque muchos ni siquiera usen espadasverdaderas. En Deba y Lesaka usan palos decoradoscon cintas, en Tolosa alabardas y en Bera cuerdas.Las espadas suelen medir más de un metro. Sonmandobles, “esku biko ezpatak” o espadas de dosmanos, porque hay que empuñarlas con ambas extremidadespor su peso y tamaño. El grupo se organizaen dos o cuatro filas con sus espadas entrelazadasy un capitán une todas las filas en la parte delantera.Bajo las órdenes del guía, maestro de danza, líder o“maisu zaharra” (viejo maestro), el grupo ejecutavarias figuras coreográficas sin soltar las espadas.Para realizar los puentes, el capitán da media vueltay marcha hacia atrás llevándose a los bailarines de laparte delantera, que levantarán y pasarán las espadaspor encima de las cabezas del resto de bailarines.Los que vienen detrás harán lo mismo hasta que todoel grupo pase bajo el puente y quede mirando haciaatrás. Para efectuar los puentes se pueden turnar lasfilas o hacerlos con todas a la vez, y en algunos lugares,por ejemplo, en Deba, las espadas se colocan alras del suelo, lo que obliga a los bailarines a saltarsobre las espadas.Los puentes son las figuras coreográficas principalesde las danzas de espada vascas. También se hacen arcoscon cúpula para ofrecer una pasarela de honor alas autoridades u homenajeados. En las ezpata-<strong>dantza</strong>de Xemein y Legazpi se hacen también rosas. Los<strong>dantza</strong>ris construyen con sus espadas una estructuracircular en forma de estrella y levantan sobre ella alcapitán.Las estructuras coreográficas mencionadas son comunesen las danzas de espadas de España, Francia,Inglaterra, Austria, Italia y Alemania, pero las vascasenen un elemento disnvo. Los solistas suelen estarseparados del grupo y, empuñando dos puñales oespadas pequeñas, hacen su exhibición al frente delgrupo. Cabriolas, elevaciones de pies, giros en el airey otros pasos que combinan fuerza y técnica se sucedenen las danzas de estos bailarines de espadas.passed under the bridge and is looking backwards.These bridges can be done row by row or by everyonetogether at the same me, and in several places–such as Deba, for example– they are also donefrom below, forcing all the dancers to jump over theswords.Bridges are the most common choreographic structurewe see in the Basque ezpata-<strong>dantza</strong>k. High archesare also formed, creang a passage of honour forthe authories and those people being honoured.In Xemein and Legapzpi, meanwhile, “roses” areformed during the ezpata-<strong>dantza</strong>k. Here, the dancersform a round star-like structure by crossing swords inwhich they li the old master or teacher up.The choreographic structures menoned here arecommon in the sword dances of Spain, France, England,Austria, Italy and Germany, but there is onething that sets the Basque ezpata-<strong>dantza</strong>k apart: Solodancers break free of the group they are joined toand perform a display in front of the group with twosmall swords. These sword dancers perform differentsteps –jauziak (jumps), muriskak (capers or hops),oin-altxatzeak (raising their feet) together with otherstrong steps– in these separate dances. They roundoff their performances with twisng movements byspinning their swords around and around.The trokeo-<strong>dantza</strong>kAs noted, the ezpata-<strong>dantza</strong>k perfumed in chainshave been unl now the most talked about of allthe Basque dances, yet there are ezpata-<strong>dantza</strong>kthat follow a different structure. These are what Iwill classify amongst the trokeo-<strong>dantza</strong>k. The trokeo<strong>dantza</strong>kgroup is made up of eight dancers arrangedinto two rows and holding scks, swords, smallshields, hoops or another instrument with which todance. The composion of the group starts out likethis and the dancers change places with one anotherthroughout the dance. Changing places or this exchange(trokeo) is what gives this suite or the trokeo-33
- Page 4: Euskal Kultura SailaColección Cult
- Page 8 and 9: Dantza, komunikazioaeta nortasunaDa
- Page 10 and 11: 8Fandangoa, Oiartzunen (1839) / Fan
- Page 12 and 13: 10Aurresku, Elorrion (1880) / Aurre
- Page 14 and 15: Pas de BasqueEzpata-dantzak, trokeo
- Page 16 and 17: 14Arku-dantzariak, XX. mende hasier
- Page 18 and 19: 16 bestek. Europa osoa korritu berr
- Page 20: 1860ko hamarkadan euskal kulturaren
- Page 23 and 24: tumbre de vaciar calabazas, introdu
- Page 25 and 26: son grandes bailarines. “Los negr
- Page 27 and 28: 25Txantxoak, Abaltzisketan (2005),
- Page 29 and 30: Los talai-dantzariak de Amezketa ba
- Page 31 and 32: Korpus dantzak, Oñan (2006)Danzas
- Page 33: Miguel y Cristo, representadas por
- Page 37 and 38: Los giros de los puñales en una y
- Page 39 and 40: zas, como los que se bailan en el a
- Page 41 and 42: una imagen de unidad y cohesión. L
- Page 43 and 44: 41Argia dantzari taldea, Muriska (1
- Page 45 and 46: perdidos por completo. Los programa
- Page 47 and 48: tradicional y creando espectáculos
- Page 49 and 50: grandes o capitales los que se enca
- Page 51 and 52: la primera mitad del siglo XX, la t
- Page 53 and 54: Hnuy illa… (2008) son las princip
- Page 55 and 56: Además de las oportunidades para v
- Page 57 and 58: Siguiendo el camino de los vascos q
- Page 59 and 60: el donosarra Álvaro de la Peña cr
- Page 61 and 62: Monte Carlo; Iratxe Ansa y Jorge No
- Page 63 and 64: mayor parte de los bailarines está
- Page 65 and 66: Si existe una ciudad vasca que haya
- Page 67 and 68: un espectáculo neoclásico de cali
- Page 69 and 70: Han pasado más de cuarenta años d
- Page 71 and 72: en la compañía de danza Traspasos
- Page 73 and 74: 71Matxalen Bilbao, Mus (2003)ción
- Page 75 and 76: dos los recursos que el cuerpo ofre
- Page 77 and 78: Calendario de danzasDANZAS TRADICIO
- Page 79 and 80: BibliografiaBibliografía / Bibliog
- Page 82: 80Oier Araolaza Arrieta(Elgoibar, 1