23.12.2012 Views

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

arsebobs samijnuro (romanuli) eposi, romlis klasikuri nimuSia<br />

Suasaukuneebis kelturi warmoSobis Tqmuleba tristanisa da izoldas<br />

tragikuli siyvarulis Sesaxeb. amave Janrs unda ekuTvnodes saqorwino<br />

urTierTobaze agebuli eposebi, rogoric aris germanelTa `kudruni~.<br />

romanuli motivi erTi Zlieri nakadia da xSirad TviTkmar Rirebulebas<br />

iZens sagmiro-saistorio eposSi.<br />

ra adgili uWiravs eposs qarTul folklorSi da romeli<br />

saxeobebiT aris igi warmodgenili?<br />

mravalferovan da mdidari tradiciis mqone qarTul xalxur<br />

sityvierebaSi epikuri Semoqmedebis wvlili metad mwiria. qarTul<br />

folklorSi ver vadasturebT istoriuli xasiaTis eposs, sadac<br />

ganzogadebulad iqneboda gadmocemuli xalxis istoria, rogorc es,<br />

Cveulebriv, am Janris eposebSia. ar Cans istoriuli gmiris saxeli,<br />

romlis garSemo realuri istoriis Taviseburad gardaqmnil sagmiro<br />

ambavTa ciklizacia momxdariyos, Tumca saqarTvelos istoria arcTu<br />

Raribia heroikuli epoqebiT, brZolebiT da, Sesabamisad, istoriuli gmirebiT.<br />

Cven ver vifiqrebT, rom xalxis epikuri cnobiereba gulgrili<br />

darCeniliyos im epoqaluri sasikeTo Tu sabediswero Zvrebis mimarT,<br />

romlebic araerTgzis ganucdia qveyanas; ver vifiqrebT, rom<br />

zepirsityvier matianes ar aesaxos espaneTis rekonkistis (arabebisgan<br />

qveynis gamoxsnis) analogiuri uaRresad daZabuli xana, aSot<br />

kurapalatisa da mis TanamdgomTa gmiruli epopea, rac <strong>qarTuli</strong> miwebis<br />

kvlav SemokrebiT dasrulda, magram espanuri `Cemi sidis~ msgavsi<br />

xalxuri poema, sadac ukvdavyofili iqneboda TaobaTa xsovnaSi `Cemi<br />

aSoti~, ar dasturdeba; an masze adreuli xana gorgaslisa, romlis<br />

miTosuri xati werilobiT matianeSi aris moxvedrili, xalxuri eposis<br />

saxiT ki ar Cans; an, Tundac, ufro adreuli epoqa farnavazisa, romlis<br />

arqetipuli drois, rogorc `Zlieri Jamis~, mefobis da sxva sulier<br />

RirebulebaTa, mraval siaxleTa dasabamieri Jamis kvali werilobiTma<br />

istoriam Semoinaxa, xalxis xsovnas ki ver SemorCa. ra mizeziT? mizezi<br />

martivia: vrcelia `koleqtiuri~ mexsiereba, magram is usazRvro da<br />

dauSreteli ar aris. mas ar SeuZlia TanadroulobaSi moicvas mTeli<br />

zepirsityvieri fondi misi `dasabamidan~, erTdroulad Seinaxos<br />

sxvadasxva istoriul epoqaTa zepirsityvieri Semoqmedebis nayofebi.<br />

Taobebis monacvleobasTan erTad icvleba, periodul ganaxlebas<br />

ganicdis zepirsityvieri teqstebi; Zveli gadadis, mis nacvlad axali<br />

mkvidrdeba. `xalxs is moswons, rac axalia~, amboben `odiseaSi~ Zveli<br />

miTebis momRerlis demodokes msmenelni. da is Zveli, romelic ukan<br />

ixevs, gadis xalxis mexsierebis sawieridan, Tu aso-niSnebiT ar iqna<br />

Cawerili, samudamo daviwyebisTvis aris ganwiruli. arc erTi zemoxsenebuli<br />

xalxuri eposis xsenebac ki ar iqneboda, rom maT Caweraze ar<br />

ezrunaT. Seqmnidan orasi wlis Semdeg Cawerili iqna `simRera Cems<br />

sidze~ (Semonaxulia erTaderTi 1307 wlis xelnaweriT); CaweriT gadaurCa<br />

44

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!