Aurkibidea - Erein Argitaletxea

Venus Willendörfkoa.
K.a. 24000-22000.
Bisonteak kopulazio
jarreran.
Buztinean modelatuak
haitzaren gainean.
Le Tuc d´Audoubert
(Ariège).
▼
A
▼
B
HISTORIAURREA
Duela 400.000 urte inguru, Goi Paleolitoan, zabaldu
zen lurrean homo sapiens sapiens delakoa
eta, haren ekinari esker, arras bizkortu zen ordutik
aurrera giza garapen psikiko, sozial eta teknikoa.
Gizakien arteko harr emanak gero eta konplexuagoak
izango zir en, eta sinbolo-sar e ger o
eta oparoagoa hedatuko zuen gizakiak, berezkoak
bultzaturik, kideekiko harr emanetan. Honenbestez
sortu zir en mintzaira eta mundu fisikoaz
haratago zatekeen guztiar ekiko loturak, erlijioen
aurreko sineste magikoak ekarriko zituztenak.
GOI PALEOLITOKO ARTEA
Goi Paleolitoko Aurignac aldian (K.a. 30000-
25000) azaldu zir en lehen agerraldi plastikoak.
Baina Solutre (K.a. 18000-15000) eta, batez
ere, Madalen (K.a. 15000-9000) aldietan joko
zuen gorena kultura paleolitikoak. Animalien irudiak
zizelatu zituen Paleolitoko gizakiak, or ein
adarretan edo mamuten boli eta hezurretan. Ehizarako
tresnak, bultzagailuak adibidez, “dekoratzen”
zituzten batzuetan zizel-lan horien bitartez,
baina beste funtzio batzuk betetzen zituzten
zenbaitetan eskulturek, aurrerago ikusiko dugun
bezala. Beste molde bateko eskulturak ditugu
Venus deiturikoak; emakume-irudi txiki batzuk
dira, eta bereziki nabarmendu dira haietan bularrak,
sabela eta bajina; izan ere, ernaltzearen in-
B
33
A
HISTOARIAURREA
guruko erritoetan erabiliko ziren zalantzarik gabe
irudi haiek. Irudi berezi hauen artetik, Venus Willendörfkoa
delakoa aipatu beharra dago inolaz
ere.
HAITZULOETAKO PINTURA
FRANKO-KANTABRIARRA
Haitzuloetako pintura franko-kantabriarra
dugu seguruenik Goi Paleolitoko gizakiar en agerraldi
plastiko ezaguna. Franko-kantabriar deritze
pintura-lan hauei, Frantziako Dordoinan hasi, Pirinioetako
eskualdeetan eta Euskal Herrian barr ena
segi, eta Kantabriako mendietan bukatzen den
lurraldean azaldu direlako haietako gehienak. Halatan,
aipagarri ditugu Lascaux eta Rouffignac
haitzuloetako pinturak Dordoinan, Niauxekoak
Ariègen, Altxerri, Ekain eta Santimamiñekoak
Euskal Herrian, eta Altamira eta El Castillokoak
Kantabrian. Margolan hauek animaliak
ageri dituzte ia beti eta giza talde ehiztari-fruitubiltzaileak
bizi zir en haitzuloetako hormetan ageri