Aurkibidea - Erein Argitaletxea
Aurkibidea - Erein Argitaletxea
Aurkibidea - Erein Argitaletxea
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
A<br />
56<br />
▲<br />
A<br />
Arquitetoak: Iktinos eta Kalikrates,<br />
Fidiasen gidaritzapean. Partenon.<br />
Atenasko Akropolia. K.a. 447-432.<br />
Hauxe da Greziako arkitektura klasikoaren<br />
adibide bikainena. Persiarrek suntsitu zuten<br />
aurreko tenplua ordezkatzeko eraiki zuten eta<br />
Greziako zibilizazioaren eta, haren barruan,<br />
Atenasen buruzagitzaren ikurra izan zedin<br />
ahalegindu ziren egileak hasieratik.<br />
Atenea Paternos jainkosari opatu zioten<br />
tenplua eta harengandik jaso zuen izen hura.<br />
Iktinos eta Kalikrates arkitektoak arduratu<br />
ziren lanez, baina Fidiasen begiradapean<br />
jardun zuten une oro. Marmol zuri pentelikoan<br />
landu zuten, estilo doriarraren arabera.<br />
Oktastiloa, peripteroa eta anfiprostiloa da<br />
tenplua.<br />
Edertasunerantz ordena eta orekaren bidez<br />
hurbiltzeko asmoa horren bizia zen non<br />
gorantz makotu baitzen hein txiki batean<br />
entablamendua alboetako fatxaden<br />
erdialdetik eta fatxada haien erdialdeko<br />
zutabeen arteko tartea handiagotu baitzen,<br />
zeinahi desitxuratze optiko saihestearren.<br />
Arrazoi horrexegatik hanpatzen ziren<br />
zutabeen enborrak kanpoalderantz erdi<br />
altueran (entasia), barnealderantz ia suma<br />
ezin daitekeen moduan makurtuz. Tenplu<br />
doriarra bada ere, begi bistakoa da elementu<br />
joniarrak sarrarazi zituztela frisoan, proportzio<br />
estilizatuenetan eta opistodomos delakoaren<br />
goialdeko lau zutabeetan, joniarrak baitira<br />
goitik behera.<br />
Garrantzi handia zuen eskultura bidezko<br />
dekorazioak. Naosaren barruan, Atenearen<br />
estatua krisoelefantiar erraldoi bat zegoen<br />
(urrez eta boliz estalia). Fidiasek diseinatu<br />
zuen, frisoak, metopak eta frontoiak ere<br />
landuko zituen bezala. Atenearen estatua<br />
horretaz gainera, bereziki aipa ditzagun<br />
mendebaldeko frontoian (Atenea eta Poseidon<br />
Atikaren jabetza nork eramango elkarren<br />
kontra ezarri zituen liskarra kontagai),<br />
ekialdeko frontoian (Atenearen jaiotza<br />
kontagai) eta jainkoen eta erraldoien<br />
(gigantomakia), gizakien eta zentauroen<br />
(zentaruromakia) eta gizonen eta amazonen<br />
arteko guduak eta Troiako gerra azaldu ziren<br />
metopetan bideratu ziren dekorazio-lan ezin<br />
ederreagoetan. Gizarte helendarrak barbaro<br />
persiarren aurka lortu zuen garaipenaren<br />
metaforak dira gudu horiek guztiak. Gogora<br />
ekar dezagun, azkenik, jai panatenearretako<br />
prozesioa deskribatzen zuen frisoa, naosa<br />
inguratzen zuena.<br />
Mende askoan zehar izaniko eraso, suntsitze<br />
eta arpilatzeen ondorioz jasaniko hondamen<br />
handiagatik ere, jatorrizko edertasunari eutsi<br />
dio eraikinak eta heleniarren espiritu<br />
sortzailearen testigantza eder oparoena da<br />
betiere. Klasikotasunaren kontzeptuaren<br />
erakusgarri argia da Partenon, osotasunaren<br />
alde guztien arteko oreka perfektuaren<br />
sinonimo gisa, presentzia argia du hartan<br />
osagai bakoitzak eta ez da besteak baino<br />
garrantzitsuagoa, ezta balio gutxiagokoa ere.<br />
Horrez gainera, aldeen ikuspegi partzialak<br />
helburu du betiere osotasun batu,<br />
harmoniatsu eta koherente bat erdiestea, eta<br />
biziki deigarria da eraikin honen eta egokitu<br />
zen eremuaren arteko lotura hertsia.
Change language