Aurkibidea - Erein Argitaletxea

Arte minostarra
Minostar deritzo Kretako uhartean K.a. 3000.
urte ingurutik K.a. 1400. urte aldera garatu zen
arte moldeari. Kretako Minos errege mitikoa gogoan
zutela eman zioten adituek izen hori. Bizimodu
dotor ean ohituriko gizarte talasokratiko
bat izan zen gizarte minostarra; itsas merkataritzari
esker aberastu zen eta, itsas bazterr eko
beste herri batzuen moduak jaso zituen bezala,
eragina izan zuen aldi berean beste batzuengan.
Kristo aurreko bigarren milurtekoaren lehen erdialdean
jo zuen gorena eta ordukoak dira halaber
haren araberako eraikin ezagunenak: jaur egiak.
Hedadura handiko eraikin horien inguruan
ez zen inolako harresirik; patio zabal bat irekitzen
zen haien erdigunean eta haren inguruan antolatzen
ziren gela eta areto nagusiak. Ondoren, jauregiek
aldez aurr etik nolako hedadura hartuko
zuten zehazten ez zelarik, beste gela eta tegi batzuk
eransten zizkieten hasieran eraikitakoei,
premia guztiak ongi ase arte. Saneamendu-sis-
A
C D E
tema benetan aurreratuak zituzten ordurako jauregi
haiek, eta argizulo batzuen bidez argiztatzen
ziren fr esko fin dotor ez apainduriko gelak eta
aretoak. Erabiltzen zuten zutabeak ez zuen oinarririk
eta haren enborra meheagoa zen behaldean
goialdean baino. Bi osagai zituen bestalde
kapitelak: ekinoa, zirkulu ganbil itxurakoa, eta
abakoa, oinarri karratukoa eta prismatikoa. Polikromaturik
ageri ziren maizenik arkitektura-elementuak.
Politika, administrazio, erlijio eta egoitza-premiak
betetzen zituzten jaur egi hauek.
Knossos, Phaistos eta Hagia Triadakoak dira
ezagunenak.
Arte minostarraren barruan, ber eziki aipagarriak
dira halaber zeramikan eta br ontzean landuriko
estatua txikiak; jainkosak edo emakume-apaizak
bezala zezenekin egiten zituzten ospakizunetako
protagonistak ere irudikatzen ziren haietan. Ikusgarriak
dira, era berean, minostarren zeramika-lanak,
animalien marrazkiz dekoratuak. Deigarriak
dira horietan olagarroen irudiak, garroak ontziaren
azal guztian zabalduak.
B
49
ARTE GREZIARRA
▲
A
B
C
Knossosko jauregiko
patioa eta gelak
berritxuraturik.
K.a. 1700-1450.
Argizuloa eta
freskoen bidezko
dekorazioak, jauregi
horretan berean.
Izurdeen freskoa
Knossosko jauregia.
K.a. 1450-1400.
Freskoan edo hormak
hezaturik bideratu
zituzten margolanen
dotoretasunak,
estilizazioak eta
erritmo
bihurgunetsuen aldeko
gustuak argiro
adierazten digute
zeinen bestelakoak
ziren pintura
minostarra eta garai
bertsuan Egipton
bideratu zen pintura,
dotorea izanik ere
askoz zurrunagoa
baitzen. Itsasoari
hertsiki loturik bizi
ziren kretarrak eta
oparo bideratu
zituzten itsas gaiak
dekorazio-lanetan.
D
Lirioen printzea
Knossosko jauregia.
Kretako margolan
ezagunetako bat dugu
hau. Naturalismorako
joeraz gainera,
nabarmenak dira
hartan formen
estilizazioa,
bihuruguneen aldeko
gustua, kolore lauen
erabilera, itzalik edo
espazio zehatzik eza,
eta emaitzaren
fintasuna eta
dotoretasuna.
E Sugeen jainkosa.
Zeramika esmaltatu
eta beiraztatuan
landua da irudi hau.
Jainkosa edo
emakume-apaiz bat
aurkezten du, Kretako
emakumeen jantzian.
Erlijio izaerakoa da
molde honetako
eskultura gehienen
funtzioa eta, beraz,
eskaintza edo errituren
batekin lotu beharra
dago.