Aurkibidea - Erein Argitaletxea

Piramide baten
ebaketa.
1. Sarrera.
2. Haizebideak.
3. Galeria handia.
4. Erdiko ganberarako
sarrera.
5. Hileta-ganberarako
sarrera.
6. Bukatu gabeko
ganberarako
sarrera.
7. Erdiko ganbera.
8. Bukatu gabeko.
ganbera.
9. Hileta-ganbera.
Khefrenen esfingea
eta piramidea,
Gizehn. IV. dinastia.
K.a. 2500.
Faraoiaren hilobia
izateaz gainera, sortua
den lurraren eta,
eraikinak ikur duen
mailadian gora,
hildako faraoia
zerurantz eramango
duen bultzada biziaren
arteko lotura
iradokitzen digu
piramideak.
Khefrenen piramidea
143,5 m da garai eta
guztiz leuna da haren
azala. Hainbat hipotesi
egin dira nola eraiki
zen argitu nahian,
baina ez da oraino
aditu guztiak adostuko
dituenik azaldu. Garbi
dago, nolanahi ere,
haren eraikuntzari ekin
ahal izateko, izugarri
sendoak izango zirela
gizarte haren
antolakuntza-sistema
eta hornikuntza
logistikoa, eta
aurrekaririk ez zuen
estatu-egitura eta
burokraziaren jabe
zirela orduko
egiptoarrak (ez
dezagun ahantz langile
espezializatuak aritzen
zirela eraikuntza-lan
haietan urte osoan eta
bertatik mugitu gabe,
eta prestakuntza
berezirik gabeko
langileek ere parte
hartzen zutela Nilo
ibaia gainezka etortzen
zen garaian). Gainera,
matematika eta are
astronomia-irizpide
konplexuen arabera
zehazten ziren
piramidearen itxura eta
malda, garaiera eta
haizebideen
orientazioa kontuan
hartu ondoren.
▼
A
B
koak ziren tenpluak, Er di Aroko monasterioen
antzekoak nolabait, lurrez, lantegiz eta etxebizitzez
horniturik baitzeuden.
Hona hemen tenplu garrantzitsuenak: Luxor, Karnak,
Abu Simbel (bi dira, haitzean zulatuak biak),
eta Edfu eta Philae, Tolomeotarren garaian.
Tenpluaren aldaera bat dugu hileta-tenplua deiturikoa.
Izenak dioen bezala, hileta-erritu konplexuetan
eta faraoiaren ospakizunetan erabiliak izateko
eraikitzen ziren, Nilo ibaiaren mendebaldeko
ertzean hain zuzen er e, hilobiak bezala. Sail honetakoak
ditugu Hatshepsuten tenplua, eta
Ramesseum (Ramses II.ar ena) eta Medinet
Habu (Ramses III.ari opatua) tenpluak.
B
Inperio Berrikoak dira tenplu esanguratsuenak,
eta haien artetik kanonar en adibidetzat hartuak
dira Amonen tenplua, Luxorren, eta Karnakekoa.
Hona hemen haien eraikuntzaren eskema: esfinge
etorbida, bi obelisko, eta sarrera angeluzuzena,
bi pilono edo horma trapezoidalen artean
irekitzen dena. Erliebez dekoraturik ageri dira maiz
pilono horiek, estandarteen mastak egokituko ziren
arrakala bertikalekin. Gola edo erlaitz egiptoar
ezaguna ageri dute goialdean pilonoek, ber e
moldura zabal eta meheekin.
Sarrerako ateak patio hipetro edo estaligabe bati
egiten dio bide. Zutabe ilara batzuk ageri ditu ertzetan.
Areto hipostiloa zabaltzen da ondoren:
guztiz estalirik dago eta zutabeduna da. Santutegia
da hurrena, ganbera txiki bat har en ondo-
39
A
2
2
ANTZINAKO EGIPTO
8
9
7
an, sancta santorumdelakoa edo jainkoaren irudia
gor detzen duen ganbera. T enpluko osagai
guztiek dute beren esanahi zehatza eta argitasuna
ger o eta murritzagoa da sarr eratik sancta
santorumera hurbilagotzen garen heinean. Tenpluaren
osagarri beste tenplu txikiago batzuk eraikitzen
ziren ondoan, bai eta komentu bat eta beste
molde batzuetako eraikinak er e, hala nola
biltegiak, lantegiak eta administraziorako eraikinak.
Eskuarki, halako gotorleku itxura du tenplu egiptoarrak,
gorderik dituen jainkoak kanpoko etsaien
balizko erasoetatik babestu nahi balitu bezala. Zerumugaren
irudi sinbolikoa izango ziren pilonoak,
edo beren gainetik azaltzen zen eguzkia iradokiko
zuten.
3
4
5
6
2
1