Aurkibidea - Erein Argitaletxea
Aurkibidea - Erein Argitaletxea
Aurkibidea - Erein Argitaletxea
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
4. Aro Helenistikoa. K.a. 323 – K.o. I.<br />
323. urtean hil zen Alexandro Handia. Aitak Grezia<br />
batu eta gero, India eta Egiptora zabalduko zen<br />
inperio izugarri handi bat hartu zien Alexandr ok<br />
persiarrei konkistan. Har en heriotzar en ondoan,<br />
ordea, banatu egin zen inperio hura. Merkataritzaren<br />
emanak ber e horretan iraungo zuen Gr eziako<br />
hiri batzuetan, K.a. II. mendean Err omak<br />
konkistatu zituen arte.<br />
Espiritu gr eziarraren mir esle handiak izan zir en<br />
erromatarrak eta, hein batean bederen, haiei esker<br />
ezagutzen dugu eskultura gr eziarra, lantegi<br />
greziarretan bezer o err omatarrentzat egin zir en<br />
kopien bitartez ezagutzen baititugu egun gr eziarren<br />
eskultura gehienak.<br />
GREZIAKO ARKITEKTURA<br />
Arkitektura alorrekoa izan zen heleniarren espiritu<br />
sortzailearen ekarri handienetako bat, erabakigarria<br />
izan baita haren eragina mendebaldeko arkitekturaren<br />
historia osoan zehar.<br />
Greziarren iritziz, bat datoz edertasuna eta or dena,<br />
harmonia, oreka eta aldeen arteko proportzioa<br />
gidatzen dituzten kontzeptuak. Arteetan ez ezik,<br />
isla izango zuen ikusmolde honek greziarren bizimodu<br />
guztian eta filosofian (gogora dezagun Pitagoras).<br />
Greziarrengandik aurrera, “klasikotasunaren”<br />
kontzeptua zehaztu du mendebaldeko<br />
arteak osotasunar en alde guztien arteko or eka<br />
perfektuaren sinonimo gisa; har en arabera, pr e-<br />
sentzia argia du osagai bakoitzak eta ez da gainera<br />
besteak baino garrantzitsuagoa, ezta balio<br />
gutxiagokoa ere. Aldeen ikuspegi partzialak helburu<br />
du betiere osotasun batu, harmoniatsu eta<br />
koherente bat erdiestea. Gizakiaren neurri edo eskalaren<br />
araberako arkitektura da greziarra; hartan,<br />
bat datoz elkarr ekin guztiz egokiturik forma eta<br />
funtzioa.<br />
Arkitektura gr eziarrak arkitrabe-estalki sistema<br />
bat bideratu zuen eraikinetan eta, beraz, garrantzi<br />
handia hartu zuen hartan zutabeak, euskarri<br />
berezi gisa.<br />
Arkitektura formetan edertasun eta ordena horiek<br />
lortu ahal izateko, hiru arkitektura ordena bideratu<br />
zituzten gr eziarrek, eta ez zir en ordena bakoitzaren<br />
araberako jarraibidetik atera. Hona hemen<br />
hiru or dena horiek zein dir en: doriarra,<br />
joniarra (K.a. VII. mendean sortuak biak) eta korintoarra<br />
(aro klasikoan sortuko zena).<br />
Ordena doriarra. Greziako penintsulan sortu zen<br />
ordena doriarra eta erruz erabili zuten han eta<br />
Magna Graeciako kolonietan (Paestum, Selinunte,<br />
Agrigento). Zur ez eraikitzen zituzten lehengo<br />
tenpluen eskema imitatzen du or o har. Harriz bideratu<br />
ziren lehen tenpluetan, zurezko haien itxura<br />
imitatu zuten eta konposizio eta dekorazio-elementu<br />
bilakatu zituzten jatorrizko elementu<br />
funtzionalak (halatan, habeen ertzen antzera sortuko<br />
zituzten triglifoak, eta arkitrabean mihiztatzeko<br />
erabiltzen zir en zur ezko mihien itxurakoak<br />
izango ziren tantak).<br />
A B C<br />
Triglifoa<br />
Ábakoa<br />
Ekinoa<br />
Metopa<br />
Frontoia<br />
Frisoa<br />
Arkitrabea<br />
Kapitela<br />
Enborra<br />
Estilobatoa<br />
Estereobatoa<br />
52<br />
Frisoa<br />
Arkitrabea<br />
Kapitela<br />
Basa<br />
▲<br />
A<br />
B<br />
Ordena Doriarra.<br />
Ordena Joniarra.<br />
C Kapitel Korintoarra.<br />
Frisoa<br />
Arkitrabea<br />
Kapitela<br />
Enborra<br />
Basa
Change language