MIV EN DIE ANTIRETROVIRALE MIDDELS - insightcpd.co.za

7.2 Vroeë ARV toksisiteit
Vroeë ARV toksisiteit kom gewoonlik binne die eerste weke of
maande van terapie voor. Algemene vroeë en potensieel
ernstige toksisiteit is:
Vel uitslag: dikwels ’n hipersensitiwiteit teenoor NNOTIs,
beide EFV en NVP, maar veral teenoor NVP. Indien die
mukus membrane betrek word en daar teenwoordigheid
van sistemiese tekens soos koors, tagikardie, hepatitis
ens. is, is dit rede tot ernstige kommer. Hipersensitiwiteit
teenoor abacavir kan presenteer met ’n uitslag binne 6
weke na aanvang van die middel.
Hepatitis: Dit is dikwels ’n hipersensitiwiteit teenoor die
NNOTIs en weer veral teenoor NVP. Dit kan veluitslag
vergesel (hierbo), maar kan ook voorkom sonder enige
sistemiese tekens. Dus behoort lewer ensieme
(transaminases) d.i. ALT en AST vroeg tydens die verloop
van ART nagegaan te word.
Anemie en neutropenie: Dit is tipies ’n timidien nukleosied
toksisiteit en hou gewoonlik met ZDV verband, alhoewel dit
soms met d4T en ander NOTIs kan voorkom. Dit is dus
belangrik om hemoglobien (Hb) of hematokrit (Hct) vlakke
en witsel tellings met gereelde intervalle na die aanvang
van ART na te gaan.
Perifere neuritis: Hierdie toksisiteit is dikwels die gevolg
van stavudien gebruik tydens eerste-linie terapie, maar
kan ook voorkom na die gebruik van didanosien en/of
zidovudien. In die Suid-Afrikaanse konteks word die
probleem vererger as isoniasied (INH) toegedien word om
’n Mikobakterium tuberkulose infeksie te behandel. Met tye
kan ongemak en inkapasiteit wat deur die pasiënt ondervind
word, akuut en verswakkend wees.
Baie vroeë ARV toksisiteit, indien nie behoorlik behandel word
nie, kan vinnig in potensieel lewensbedreigende voorvalle
verander of lei tot onderbreking van ART. Laasgenoemde
bevorder virale weerstandigheid.
7.3 Immuun hersamestelling inflammatoriese
sindroom
Die immuun hersamestelling inflammatoriese sindroom (IRIS)
is ’n spektrum van kliniese tekens en simptome van wisselende
erns wat binne weke (alhoewel soms maande) na aanvang
van ART voorkom.
By die meeste pasiënte gaan beheer van MIV gepaard met
die terugkeer van aktiewe immuun selle – CD4 (T-helper
selle) en CD8 (sitotoksiese T-selle) en NK (natuurlike
‘‘killer’’) selle. Wat vantevore ’n ‘dormante’ immuun sisteem
was, kan nou reageer met ontoepaslike krag en aanleiding
gee tot wydverspreide weefsel vernietiging.
Die effekte van hierdie inflammatoriese aktivering word
plaaslik ondervind (bv. die styging van intrakraniale druk
tydens Kriptokokkale meningitis) en sistemies (bv. koors,
hipotensie, tagikardie, septiese skok en dood).
Die teenwoordigheid van verborge organismes kan op
hierdie manier ‘ontmasker’ word bv. Mycobacterium
tuberculosis, Mycobacterium avium kompleks,
Cryptococcus neoformans, Hepatitis B virus ens.) of die
reeds behandelde infeksie sal paradoksaal vererger en
soms lewensbedreigend word.
Kankers soos Kaposi se sarkoom en Non-Hodgkin se
limfoom kan tydelik vererger, so ook outo-immuun
stoornisse soos rumatoïede artritis en tirotoksikose.
Die insidensie van IRIS word geraam op 10% by alle
pasiënte en tot en met 25% by dié wat met ART begin
met ’n CD4 telling onder 50. Die pasiënt is dikwels baie
meewerkend met terapie en sy/haar virale lading is dan
onwaarneembaar. Die vinnige herstel van die CD4 telling
en die onbepaalbare virale lading is duidelike tekens van
die sindroom.
Die behandeling van IRIS sluit aanhoudende behandeling van
die gepaardgaande proses in, om sodoende die antigeniese
lading te verlaag, volhouding met ART en die gebruik van
kortikosteroïede om te help om die inflammatoriese aktiwiteit
te laat bedaar. Prednisoloon of prednisoon in ’n dosis van 0.5
mg/kg/dag vir 5 tot 10 dae word aanbeveel tydens matige tot
ernstige IRIS. Dit kan nodig wees om dit verskeie kere te
herhaal voor die toestand bedaar. Koors en pyn benodig
dikwels anti-inflammatoriese analgetika. Anoreksie sal dikwels
reageer op die steroïede en so ook die gepaardgaande
naarheid, braking en diarree.
8. BEHANDELING VAN ANTI-
RETROVIRALE TOKSISITEIT
Antiretrovirale middels is verantwoordelik vir ’n wye
verskeidenheid van toksisiteite wat wissel van ligte
onverdraagbaarhede tot lewensbedreigende newe-effekte.
Toksisiteit kan vroeg voorkom (binne die eerste paar weke of
maande se behandeling) en laat (na ses of meer maande se
behandeling). ARV toksisiteit kan spesifiek wees vir die
individuele middel of die klas ARVs.
Ongeag van hulle graad van erns, kan newe-effekte as gevolg
van ARVs meewerking met terapie affekteer. Dit is belangrik
vir pasiënte en gesondheidsorg verskaffers om in staat te
wees om geneesmiddel spesifieke newe-effekte te identifiseer
sodat toepaslike maatreëls geneem kan word om die neweeffekte
te elimineer. Bespreking van die moontlike neweeffekte
van die behandeling program met die pasiënt voor die
begin van behandeling en gedurende die vroeë stadia van
behandeling, asook ondersteuning gedurende ligte en matige
newe-effekte, kan die meewerking met ART verbeter.
Om onderskeid te tref tussen die komplikasies van MIV siekte
en ARV toksisiteit kan egter moeilik wees. Alternatiewe
verduidelikings vir ’n pasiënt se presenterende simptome
behoort oorweeg te word. Byvoorbeeld:
Virale hepatitis (hepatitis A, B of C) by ’n pasiënt wat
presenteer met simptome van lewer siekte terwyl hulle
nevirapien of stavudien en didanosien neem.
Malaria by die pasiënt op zidovudien wat presenteer met
ernstige anemie en in ’n endemiese malaria gebied woon.
20 September 2009