MIV EN DIE ANTIRETROVIRALE MIDDELS - insightcpd.co.za

algemeenste verbind met stavudien (d4T) en zidovudien (ZDV).
Daar is tans geen effektiewe terapie nie, dus behoort dit vermy
te word. Lipo-atrofie kan verbeter as stavudien (d4T) of
zidovudien (ZDV) met ’n NOTI vervang word wat minder sulke
newe-effekte veroorsaak, bv. tenofovir (TDF) of abacavir
(ABC). Opklaring is egter stadig en onvolledig, dus is dit beter
om lipo-atrofie te vermy deur vroeë herkenning daarvan of die
gebruik van minder toksiese NOTIs. Vir pasiënte wat toegang
tot kosmetiese chirurgie het, kan die inspuit van die pasiënt se
eie (abdominale wand) vet onder die vel van die gesig of die
inspuit van implantate, die voorkoms verbeter.
Akkumulasie van abdominale vet - ’n Ander chroniese
lipodistrofiese verandering wat goed beskryf is by pasiënte wat
’n potente kombinasie van ARTs ontvang, is ’n gelokaliseerde
akkumulasie van vet weefsel in die agterkant van die nek
(buffel skof), in die boonste deel van die romp, anterior nek,
abdomen en borste. Hierdie veranderings blyk om onafhanklik
van lipo-atrofie voor te kom. Risiko faktore sluit hoër ouderdom,
laer CD4 telings tydens aanvang van terapie, hoër
liggaamsmassa indeks en wit ras, in. PI gebruik is ’n assosiasie.
Oorskakeling van ’n PI gebaseerde na ’n NNOTI gebaseerde
of NOTI gebaseerde behandeling program het egter nie
noodwendig pasiënte bevoordeel nie. Pasiënte behoort
aangemoedig te word om te oefen en om op dieet te gaan as
hulle serum lipiede abnormaal is. Vir dié wat in staat is om
chirurgiese ingrype te bekostig, was eksisie of liposuiging
suksesvol, maar die toestand keer dikwels terug, aangesien
die veroorsakende toestande nie verander het nie.
Dislipidemie
Die meeste PIs, met die uitsondering van onversterkte
atazanavir, saquinavir en fosamprenavir, kan verhoogde totale
en lae-digtheid lipoproteïen (LDL) cholesterol en trigliseriede
veroorsaak. Stavudien (d4T) kan hipertrigliseriedemie
veroorsaak en efavirenz kan verhoogde totale cholesterol
veroorsaak. Aansienlike hipertrigliseriedemie kan pankreatitis
veroorsaak.
Dieet en lewenstyl modifikasies behoort altyd aanbeveel te
word. Oefening moet beide aërobies (vet verbranding) en
weerstand (spier versterkend) van aard wees. Oefening behoort
lank gedoen te word (minimum van 60 minute) en ten minste
drie keer per week herhaal te word. Diëte wat ryk is aan visolie
en omega-drie vetsure word aanbeveel vir hoë trigliseriede,
terwyl oorgewig pasiënte aangemoedig behoort te word om
hulle inname van versadigde vette en suiker te verminder.
Indien lewenstyl veranderings nie die serum lipiede na 6-8
weke se behandeling verlaag het nie, moet oorskakeling na
ander middels oorweeg word. Dit beteken dat middels wat
bekend is daarvoor om lipied of glukose abnormaliteite te
veroorsaak, omgeruil moet word met dié sonder hierdie neweeffekte.
Indien die serum vette nog steeds nie op hierdie
veranderings reageer nie, word fibrate (vir die hoë trigliseriede)
en /of statiene (vir die verhoogde cholesterol) bygevoeg. Beide
statiene en fibrate kan rabdomiolise veroorsaak, di. die vinnige
afsterwe van spierselle en daaropvolgende nierversaking en
soms die dood van die pasiënt. Die gebruik van PIs wat
sitochroom (CYP) 3A4 metabolisme inhibeer – byna al die PIs
met die uitsondering van atazanavir, sal hierdie risiko vererger
en pasiënte moet gewaarsku word om enige ongewone spier
ongemak of pyn of swakheid te rapporteer.
Baie statiene toon ’n interaksie met PIs en kan aanleiding gee
tot potensieel toksiese konsentrasies van statiene. Die
uitsonderings is pravastatien en fluvastatien. Laer dosisse
word aanbeveel vir atorvastatien en rosuvastatien terwyl
lovastatien en simvastatien nie saam met PIs toegedien
behoort te word nie, aangesien hulle konsentrasies dramaties
verhoog word.
Tabel 9. Behandeling van dislipidemies by
pasiënte op PIs
(aangepas uit SA MIV Klinici Vereniging Riglyne, 2008)
Verhoging Behandeling
Trigliseriede 2-5.5 mmol/l > 5.5 mmol/l
Dieet Fibraat
LDL cholesterol 3 – 4.8 mmol/l > 4.8 mmol/l
Lae kardiovaskulêre Dieet Statien
risiko profiel (nie simvastatien of
lovastatien nie)
LDL cholesterol 3 – 3.3 mmol/l > 3.3 mmol/l
Hoë kardiovaskulêre Dieet Fibraat of statien
risiko profiel (nie simvastatien of
lovastatien nie)
8.4 Allergiese reaksies
Uitslag met NNOTIs is algemeen (meer ernstig en gereeld met
nevirapien (NVP)) in die eerste ses weke se terapie.
Indien die uitslag gepaard gaan met sistemiese kenmerke
(bv. koors, verhoogde lewer ensieme, hepatitis, mukosale
betrokkenheid of vorming van blase), staak dadelik die
NNOTI en moet nie weer gebruik nie.
Indien die uitslag voorkom sonder hierdie kenmerke, kan
daar aangehou word om die NNOTI te neem en kan die
uitslag simptomaties met ’n antihistamien en ’n topikale
steroïed behandel word.
Pasiënte wat ’n uitslag gedurende die inleiding fase van
nevirapien ontwikkel (d.i. 200mg daagliks), moet nie die
dosis na 200mg twee keer daagliks verhoog totdat die
uitslag opgeklaar het nie.
Pasiënte wat ’n uitslag ontwikkel met die hoër dosisse
behoort die NVP dosis weer na 200 mg daagliks te verlaag,
totdat die uitslag opgeklaar het.
Dit is aanvaarbaar om nevirapien (NVP) in plaas van
efavirenz (EFV) te gebruik.
Abacavir (ABC) hipersensitiwiteit is hoofsaaklik ’n sistemiese
reaksie wat in ongeveer 3% van pasiënte voorkom. Fataliteite
kan voorkom, veral as die middel weer geneem word. Die
manifestasies van hipersensitiwiteit sluit koors, uitslag,
moegheid en abdominale of respiratoriese simptome in. Soos
met die NNOTIs, kom die hipersensitiwiteit reaksie gewoonlik
binne die eerste 6 weke na aanvang van die ARV voor.
Simptome vererger met elke dosis en verbeter vinnig as die
gebruik van die middel gestaak word. ’n Ernstige en potensieel
fataal anafilaktiese reaksie het by tot en met 20% van pasiënte
voorgekom wat weer ABC begin neem het nadat hulle dit
voorheen gestaak het – selfs 5 jaar daarna. Dit moet vermy
word.
28 September 2009