HET TWEEDE GEZICHT - Braak, Menno ter

tiveeren van latente mogelijkheden heeft beteekend;
als Vergin, de nijvere meelooper van de psycho-analytische
„Fortschrittspartei", die door een „invloed"
tot scribent werd bevorderd. Het is een kwestie van
schaduw.
Laten wij de antithese nog eenmaal scherp stellen:
Spengler's Der Mensch and die Technic is een gedachtengang,
waarmee men zich van het eerste tot het laatste
woord moet meten. Vergin's Unbewusste Europa is
een soms scherpzinnige, soms gezochte toepassing van
een dwanggedachte op de hedendaagsche cultuur; een
gedachtengang is het nergens.
Spengler's philosophie eindigt in een fatalistisch pessimisme,
dat men kan aanvaarden of verwerpen, maar
niet voorbijgaan; het is de onsentimenteele consequentie
van een onsentimenteele grondgedachte: de mensch
is een roofdier. Vergin's psycho-analyse culmineert in
een banaal optimisme, een uit de lucht gegrepen „soziale
Vernunftreligion", die den mensch op miraculeuze
wijze van zijn barbarie moet verlossen.
Spengler's analyse is onbarmhartig, maar het is de onbarmhartigheid
van den scepdcus, die weet, dat hij in
de schaduw der onwetendheid philosopheert. Vergin's
analyse pronkt met de naieve en schoolmeesterachtige
pretentie, dat haar toevallige conclusies den.
„vooruitgang" helpen bevorderen; de psycho-analyticus
Vergin leeft van de oer-primitieve, magische illusie,
dat zijn mechanisch vereenvoudigings-procede met
het fabrieksmerk Freud de „waarheid" omtrent de
menschenziel naderbijbrengt.
19