BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

Figuur 3: Links: Sommige soorten regenwormen kunnen door verdichte lagen graven, waarna
plantenwortels dieper kunnen wortelen. Rechts: Bodemleven volgt doorworteling. Afgestorven delen
worden verteerd en vermengd met bodemdeeltjes. Daardoor ontstaat een luchtige, kruimelige
structuur met veel poriën.
2.3.3.2 Watervasthoudendheid
Watervasthoudendheid van bodems is afhankelijk van bodemstructuur, wat weer het resultaat is van
fysieke, chemische en biologische processen (zie boven). Watervasthoudendheid maakt bodems
minder droogtegevoelig. Bodem organische stof bindt vocht, en draagt dus bij aan de
watervasthoudendheid. Een goede luchtige bodemstructuur in bodemaggregaten en via macroporiën
draagt bovendien bij aan een optimale waterdoorlaatbaarheid, waardoor water niet via de
oppervlakte afspoelt. Op droogtegevoelige (zand)gronden vergroten mycorrhiza’s het doorwortelbare
bodemvolume waardoor meer bodemvocht bereikbaar is voor het gewas (Augé, 2001).
2.3.4 Weerstand en veerkracht
De mate waarin het functioneren van een ecosysteem beïnvloed wordt door verstoring is een maat
voor weerstand. De snelheid waarmee een ecosysteem herstelt van een verstoring is een maat voor
veerkracht (Gardi en Jeffery, 2009; figuur 4). Een verstoring kan zowel van natuurlijke (bijv. wind,
regen) als kunstmatige (bijv. ploegen, pesticidengebruik) aard zijn. De mate waarin een bodem
weerstand biedt tegen fysieke krachten (water, wind, zware machines) is meetbaar met methoden
die bijvoorbeeld aggregaatstabiliteit meten (Siegrist et al., 1998) of permeabiliteit met een
zogenaamde penetrometer (Ehlers et al., 1983). Voor veerkracht is er tot op heden geen objectieve,
systematische methodiek (Seybold et al., 1999). Mogelijke indicatoren zijn bijvoorbeeld de
hoeveelheid (micro)bodemaggregaten, bodembiodiversiteit en de activiteit van het bodemleven.
Maatregelen die bijdragen aan weerstand en veerkracht zijn enerzijds gericht op het voorkomen van
verstoring en anderzijds op het stimuleren van veel, divers en actief bodemleven. Maatregelen die
verstoring minimaliseren zijn bijvoorbeeld niet-kerende grondbewerking, lagere bandenspanning, en
het minimaliseren van snelwerkende agro-chemicaliën (pesticiden, kunstmest). Maatregelen die
bodemleven stimuleren zijn bijvoorbeeld het gebruik van organische mest, inwerken van
gewasresten en gebruik van groenbedekkers.
26 Deel 1:Duurzaam bodemleven & Functionele Agrobiodiversiteit in de bodem