BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

Schimmel activiteit Schimmels kunnen in de bodem aanwezig zijn in een actieve vorm, waarbij
ze groeien en schimmeldraden (hyphen) vormen. Wanneer de omstandigheden ongunstig worden,
gaan schimmels over in een inactieve vorm, zoals rustsporen. Sporen kunnen soms tientallen jaren
lang in de grond overleven, doordat het genetisch materiaal ingepakt zit in verschillende lagen van
moeilijk afbreekbaar organische verbindingen: myeline. Wanneer het om plant-pathogene schimmels
gaat, kan het om die reden heel lastig zijn om de sporen weer uit de bodem kwijt te raken.
Verschillende soorten schimmels maken verschillende typen rustsporen, zoals (micro)sclerotiën
(Sclerotia minor, Sclerotia sclerotiorum, Verticillium dahliae, Rhizoctonia solani) of chlamydosporen
(Fusarium oxysporum). Micro- en macro-conidiën zijn sporen van Fusarium oxysporum die veel
minder goed in de grond kunnen overleven. Schimmels kunnen in rust gaan om verschillende
redenen. Een belangrijke reden is voedselgebrek. Gekoppeld hieraan is een belangrijk mechanisme
van ziektewerendheid, namelijk ‘fungistase’. Fungistase is de onmogelijkheid van sporen om te
kiemen, door de aanwezigheid van andere micro-organismen. Dit kan komen doordat er te weinig
nutriënten in de omgeving aanwezig zijn. Een andere reden voor schimmels om in rusttoestand te
gaan is door droogte, bij extreme temperaturen, door zoutstress of door het ontstaan van
zuurstofloze omstandigheden. Met uitzondering van een groep schimmels in het maag-darmkanaal
van grote grazers (de Neocallimastigomycota) zijn alle schimmels aëroob. Dit betekent dat
schimmels in de bodem slecht tegen verdichting of waterverzadigde omstandigheden kunnen. Dit
principe wordt ook toegepast in management maatregelen waarbij anaërobe condities in de bodem
gecreëerd worden, zoals bij inundatie of biologische grondontsmetting. Een nadeel is dat niet alleen
de pathogene, maar ook de saprofytische schimmels met dit soort breedwerkende maatregelen
getroffen kunnen worden. Overigens zijn niet alleen de anaërobe omstandigheden, maar ook de
productie van voor schimmelsporen giftige stoffen zoals ammoniak ervoor verantwoordelijk dat met
dit soort maatregelen de overlevingssporen kunnen worden afgedood.
Mycorrhiza Meer dan 80 procent van alle plantensoorten kan een symbiose aangaan met
bepaalde soorten schimmels. Deze schimmels, afkomstig uit het phylum van de Glomeromycota,
vormen zogenaamde arbusculaire mycorrhiza’s (AM) met de wortels van de planten. Daarbij groeien
de schimmels in en om de plantenwortels. Behalve vesiculair-arbusculaire mycorrhiza’s bestaan er
ook ecto-mycorrhiza’s. Bomen die een symbiose met ecto-mycorrhiza’s aangaan, hebben in plaats
van haarwortels een sokje van schimmeldraden om de worteluiteinden. Paddenstoelen worden
alleen gevormd bij ecto-mycorrhiza’s. Voor landbouwgewassen zijn de arbusculaire mycorrhiza’s het
meest relevant. De meeste mycorrhiza schimmels zijn voor hun energie en koolstof afhankelijk van
de symbiose met de plant. Deze schimmels hebben weinig of geen mogelijkheden om op dood
organisch materiaal te groeien. Hoewel de meeste plantensoorten een verbinding met mycorrhiza
kunnen aangaan, zijn sommige plantensoorten weinig of niet gevoelig voor infectie. Dit zijn
bijvoorbeeld planten uit de Cruciferae (Kruisbloemigen, bijv. koolgewassen) en Chenopodiaceae
(Ganzevoetachtigen, bijv. spinazie, rode biet) families. Lupine is ook weinig gevoelig voor infectie
door mycorrhiza, maar dit is een uitzondering voor planten uit de sterk mycorrhiza gevoelige
Vlinderbloemigen familie.
58 Deel 2: Bodemleven