BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

verbindingen: siderophoren), waardoor dit niet meer voor de schimmels beschikbaar is. De
schimmels kunnen daardoor niet meer bij het ijzer komen, waardoor de overlevingskans van de
schimmels kleiner wordt. Dit is een bekende strategie waardoor bodembacteriën zorgen dat de grond
ziektewerend kan worden tegen pathogene schimmels. Schimmels hebben op hun beurt weer een
arsenaal aan methoden ontwikkeld om zich te weer te stellen tegen bacteriën. Sommige schimmels
kunnen de antibiotica weer onschadelijk maken (ontgiften), of produceren stofjes met antibacteriële
eigenschappen.
Door wie worden ze gegeten? Bacteriën worden gegeten door een groot aantal verschillende
‘grazers’ hoger in het voedselweb. Hiertoe behoren bacterie-etende protozoën (eencelligen),
raderdiertjes, bacterie-etende nematoden (bijvoorbeeld uit de orde van de Rhabditidae), bacterie-
etende mijten en potwormen. Deze grazers kunnen soms elkaars plek in het voedselweb vervangen.
Wanneer er in de bodem veel bacterie-etende protozoën voorkomen, zijn er minder bacterie-etende
nematoden en omgekeerd. Veel van de grazers van bodembacteriën zorgen er uiteindelijk voor dat
de voedingsstoffen voor de planten beschikbaar komen. Bacteriën hebben bij hun groei relatief veel
stikstof (N) opgenomen en minder koolstof (C). Wanneer de bacterie gegeten wordt door een
organisme hoger in het voedselweb, komt stikstof in de vorm van ammonium (NH4) vrij. Deze stikstof
wordt vervolgens door denitrificerende bacteriën weer omgezet in nitraat (NO3). Beide
stikstofbronnen zijn belangrijk voor de plantengroei, maar veel planten hebben een voorkeur voor
opname van nitraat boven die van ammonium.
1.3 Ecosysteemfuncties
Nutriëntenretentie & koolstofvastlegging Uit de bovenstaande beschrijving volgen een aantal
functies die bacteriën vervullen. Eén sleutelrol van bacteriën is het vasthouden en leveren van
nutriënten. Tussen de bacteriën zijn heterotrofe en autotrofe bacteriën te vinden:
Heterotrofe bacteriën moeten organische voedingsstoffen opnemen om te kunnen overleven. Binnen
de groep heterotrofe bacteriën kan onderscheid gemaakt worden tussen parasieten en saprofyten.
Als een heterotrofe bacterie zijn voedingsstoffen uit een levend organisme haalt en dit organisme er
nadeel van heeft, noemt men de bacterie een pathogeen, ziekteverwekker of parasiet.
Als de bacterie zijn voedsel uit dood materiaal haalt zoals organische verbindingen in de bodem,
wordt het een saprofyt genoemd (sapros = verrot). Terwijl schimmels vaak de eerste stap in het
afbraakproces van moeilijke organische verbindingen zetten, zorgen bacteriën ervoor dat de
vervolgstappen uitgevoerd worden en de simpelere verbindingen ook afgebroken worden.
Autotrofe bacteriën zijn zelf in staat om organische stoffen te produceren. Ze zijn in te delen naar de
energiebron: foto-autotrofe bacteriën zoals cyanobacteriën halen door middel van fotosynthese hun
energie uit zonlicht. Chemoautotrofe bacteriën halen hun energie uit bepaalde stoffen uit hun
omgeving. Een voorbeeld van chemo-autotrofe bacteriën zijn nitrificerende bacteriën die ammonium
omzetten in nitraat. Deze omzetting is heel belangrijk voor het beschikbaar komen van nitraat voor
de plantengroei. Een andere heel belangrijke groep chemo-autotrofe bacteriën zijn bacteriën die al
52 Deel 2: Bodemleven