BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

verhouding, terwijl bacteriën in het algemeen een belangrijke rol spelen in de afbraak van simpele
organische substraten. Ondanks dit algemene beeld is er een doorlopende concurrentie tussen
bacteriën en schimmels om zowel complexe als eenvoudige substraten. De schimmelsoorten die in
staat zijn om snel te groeien, een rijke sporenproductie hebben én ook simpelere organische
verbindingen kunnen gebruiken, kunnen ook in de omgeving vlakbij de wortel (de rhizosfeer) een
belangrijke rol spelen. De bijdrage van schimmels aan de afbraak van simpele substraten is het
hoogste in een zure omgeving en bij een relatief hoge aanvoer van eenvoudige organische
verbindingen.
Door wie worden ze gegeten? Schimmels worden door een grote variëteit aan ‘grazers’ hoger
in het voedselweb gegeten. Springstaarten voeden zich met schimmeldraden (hyphen), en zijn
samen met schimmeletende nematoden de belangrijkste ‘grazers’ die de grootte van de
schimmelpopulaties onder controle houden. Daarnaast worden schimmels ook gegeten door
schimmeletende mijten en potwormen, die veel microbieel actieve organische stof consumeren. Ook
regenwormen verteren schimmels bij het opnemen van organische stof. Het begraasd worden van
schimmels kan de groei van schimmels ook juist stimuleren. Behalve door grotere ‘grazers’, worden
schimmels ook in hun overlevingskansen bedreigd door andere micro-organismen: zowel door
bacteriën als door andere schimmels. De samenstelling van de celwand van schimmels vormt de
belangrijkste bescherming tegen de buitenwereld. In tegenstelling tot de celwand van planten, die
vooral uit cellulose bestaat, bevat de celwand van schimmels chitine en suikerketens (het
polysaccharide β-1,3-glucaan). Van de bodembacteriën zijn het vooral de actinomyceten die in staat
zijn om chitine af te breken. De sporen van schimmels zijn nog veel hardnekkiger in de bodem,
doordat er een laagje myeline omheen zit. Myeline is een zeer moeilijk afbreekbare stof. Toch zijn er
organismen die het kunnen omzetten. Het is een selectieve groep schimmels die ook zorgt voor de
afbraak van hout en houtstof (lignine): de witrotschimmels. Ze scheiden de enzymen voor de afbraak
van houtstof buiten hun lichaam uit. Deze enzymen tasten ook het myeline laagje om de sporen aan,
waardoor deze verzwakt worden. Een praktische toepassing hiervan vindt plaats in de biologische
bestrijding van de pathogene schimmel Verticillium longisporum in bloemkool. Hierbij wordt
geprobeerd om met behulp van het onderwerken van lignine (houtstof)-rijke gewasresten, de
hoeveelheid hardnekkige sporen in de grond terug te dringen.
2.3 Ecosysteemfuncties
Nutriëntenretentie & beschikbaarheid Schimmels zorgen voor het ter beschikking komen van
nutriënten door de afbraak van een grote diversiteit aan organisch materiaal. Vooral de complexe
organische verbindingen worden vaak door schimmels afgebroken, waarbij nutriënten vrijkomen die
door planten kunnen worden opgenomen. Sommige schimmels scheiden organische zuren af in de
bodem, waardoor nutriënten zoals fosfor beter beschikbaar worden. Het transport van nutriënten
door de bodem gaat door het netwerk van schimmeldraden ook veel sneller dan wanneer ze zich
alleen door diffusie zouden verplaatsen.
60 Deel 2: Bodemleven