BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

Plant-pathogene schimmels Een aantal schimmels zijn pathogeen voor planten. Het komt veel
voor dat van eenzelfde groep schimmels, bijvoorbeeld Fusarium sp., sommige soorten van dood
organisch materiaal leven en andere soorten op planten parasiteren. Omdat ze relatief veel op elkaar
lijken, concurreren ze vaak met elkaar om ruimte en voedingsstoffen in de bodem. Op die manier
zorgen niet-pathogene Fusarium soorten in de bodem bijvoorbeeld voor een verhoogde
bodemweerbaarheid tegen de plant-pathogene Fusarium soorten.
Oömyceten De hierboven beschreven schimmels behoren allemaal tot de ‘echte’ schimmels: de
Eumycota. Een groep die officieel niet tot de schimmels behoort, maar in de volksmond vaak wel als
schimmel wordt gezien, zijn de oömyceten. Tot de oömyceten behoren een aantal bekende
plantpathogene soorten, zoals Pythium en Phytophthora. Oömyceten worden soms ook
‘zwakteschimmels’ genoemd, omdat het zwakke concurrenten zijn van andere ‘gunstige’
bodemschimmels in de grond. Als het organisch materiaal in de bodem al stevig gekoloniseerd is
met ‘echte’ bodemschimmels, maken oömyceten weinig kans. In een dunbevolkte omgeving,
bijvoorbeeld in een bodem die net gestoomd of ontsmet is, kunnen oömyceten zich snel
vermenigvuldigen. Een belangrijk verschil tussen oömyceten en ‘echte’ schimmels, is de
samenstelling van hun celwand. Oömyceten hebben celwanden die net als planten vooral cellulose
(β-1,4-glucaan) bevatten en geen chitine. Ook oömyceten kunnen rustsporen (oösporen) maken, die
lang in de grond kunnen overleven. Opbouw van ziektewerendheid tegen oömyceten is gebaseerd
op het verhogen van de algemene microbiële activiteit in de bodem door toediening van compost of
ruige mest.
2.2 Eten en gegeten worden: plek in het voedselweb
Complexe organische verbindingen Schimmels kunnen niet, zoals sommige bacteriën, het
zonlicht of de omzetting van anorganische stoffen als energiebron gebruiken: ze hebben altijd een
organisch substraat nodig. Dit kan dood organisch materiaal zijn (voor strikt ‘saprofytische’
schimmels) of levend organisch materiaal, bijvoorbeeld in het geval van plant-parasitaire schimmels.
Sommige schimmels kunnen ook wisselen van substraat. De saprofytische schimmels spelen in de
bodem een essentiële rol bij de afbraak van organische stof en bij het vrijkomen van nutriënten. Een
belangrijke organische verbinding is cellulose. Zo’n 30 tot 50 procent van de droge stof uit planten
bestaat uit cellulose. De aërobe afbraak van cellulose vindt vooral plaats door schimmels. Doordat
de cellulose vaak beschermd wordt door andere complexe moleculen (hemicellulose en houtstof:
lignine) is deze voor veel bacteriën onbereikbaar. Slechts een beperkt aantal schimmels is in staat
om houtstof af te breken. Het wordt ‘witrot’ genoemd, vanwege de witte waas die er op rottend hout
ontstaat. De meeste witrot-schimmels in de bodem behoren tot de basidiomyceten. Lignine of
houtstof is voor hen niet de belangrijkste energiebron. Door het afbreken van de lignine krijgen ze
echter wel toegang tot primaire energiebronnen die voor andere micro-organismen niet toegankelijk
zijn. De afbraak van lignine is een strict aëroob proces.
Eenvoudige organische verbindingen Schimmels hebben zich in de loop van de evolutie
gespecialiseerd in de afbraak van recalcitrante organische verbindingen met een hoge C/N
Schimmels 59