BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

Boerensamenvatting
Aanleiding tot dit onderzoek: Een goede opbrengst en kwaliteit van uw gewassen begint bij de
kwaliteit van uw landbouwgrond. Voor optimale groei heeft iedere plant voldoende water, zuurstof en
voedingsstoffen nodig. Een “goede” bodem levert deze drie benodigdheden op tijd en in de juiste
hoeveelheid, is goed doorwortelbaar, erodeert niet of nauwelijks en heeft voldoende draagkracht om
met machines te berijden. Een gezond gewas is minder vatbaar voor ziekten en plagen en in een
“goede” bodem hebben schadelijke bodemorganismen minder kans om te overleven.
In het Vlaams-Nederlandse project Bodembreed zijn twee belangrijke bedreigingen voor de kwaliteit
van bodems gesignaleerd:
• teruggang in koolstofgehalte
• bodemverdichting
In deze literatuurstudie worden de kansen besproken om de bodemkwaliteit van löss/leembodems te
verbeteren. In principe zijn er drie instrumenten waarmee grondgebruikers de bodem kunnen
beïnvloeden: bewerking, bemesting en gewaskeuze. Naast de beïnvloeding door de landbouwer
speelt het van nature aanwezige bodemleven een essentiële rol om een goede bodemkwaliteit te
bereiken. Een actief en gezond bodemleven heeft een positieve invloed op bodemstructuur,
beschikbaarheid van voedingsstoffen, natuurlijke wering van ziekten en plagen en maakt dat
gronden minder gevoelig zijn voor extreme weersomstandigheden
Teruggang in koolstofgehalte: Voldoende koolstof in landbouwgronden is zeer belangrijk.
Organische stof – waar de koolstof zo’n 57% deel van uitmaakt - draagt bij aan een goede
bodemstructuur, is een bron van voedingsstoffen voor planten en is voedsel voor het bodemleven.
De manier van bewerking heeft invloed op de afbraaksnelheid van koolstof in de bodem. Intensief
ploegen kan soms de afbraaksnelheid verhogen doordat er zuurstof in de grond wordt gebracht.
Door te kiezen voor mestsoorten met een hoog gehalte aan effectieve organische stof zoals dierlijke
(vaste) mest en compost kunt u de aanvoer van koolstof vergroten. Via groenbedekkers en
gewassen met veel wortels zoals granen of door het achterlaten van oogstresten zoals stro kan ook
extra koolstof aangevoerd worden.
Problemen met bodemverdichting: Verdichte lagen zorgen voor een slechte doorwortelbaarheid
van gewassen en remmen transport van voedingsstoffen, water en zuurstof. Daardoor worden
gewassen gevoeliger voor droogte, ziekten en plagen. Bodemverdichting heeft twee belangrijke
oorzaken. Ten eerste is er de mechanische verdichting door het berijden van het land onder natte
omstandigheden en/of met te hoge bandenspanning. Een tweede oorzaak is interne verslemping,
een fysisch-chemisch proces waarbij een te laag organisch stofgehalte leidt tot het verkitten van
kleideeltjes waardoor bodems “hard als beton” kunnen worden.
Bodemverdichting is goed te vermijden, maar veel moeilijker op te heffen. Door niet te intensief te
ploegen, gebruik van brede banden met een lage spanning en zoveel mogelijk land te bewerken en
berijden onder droge omstandigheden kan mechanische bodemverdichting worden vermeden.
Interne verslemping wordt vaak veroorzaakt door een laag koolstofgehalte. Aanvoer van extra
organische stof is dus ook goed tegen interne verslemping. Opheffen van zowel mechanische
Boerensamenvatting 7